Ο Άγιος Θεωνάς Αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης

Ο Άγιος Θεωνάς  Α’,   μετέπειτα   Αρχιεπίσκοπος  Θεσσαλονίκης,  μαθητής  του   Αγίου   Ιακώβου   του   Νεομάρτυρα,   «τίνα    μεν είχε  πατρίδα    επί  τη  γη,  ή  τίνας   γονείς,   ή   με   ποίον   τρόπον   εγένετο   αρχιερεύς   της   Θεσσαλονίκης,   από  ιστορίαν   έγγραφον  ή  παραδοσίν  τινα,    δεν    εμάθομεν»   μαρτυρεί  ο  Άγιος Νικόδημος  ο Αγιορείτης, συγγραφέας του βίου του  Αγίου. Μία   παράδοση  θέλει    τον    Άγιο   Θεωνά   Μυτιληναίο  και   γι’   αυτό   πολλοί   νεότεροι  ερευνητές    τον    αποκαλούν   Λέσβιο,  είτε  γιατί  καταγόταν  από    την Λέσβο,   είτε   γιατί    παρέμεινε    εκεί    ως   πνευματικός,   στο   Πλωμάρι.

Ο   Άγιος   Θωνάς   ίσως   να   γεννήθηκε  κατά    το    δεύτερο    ήμισυ    του  15^ου  αιώνος   μ.Χ.  Αγνοούνται  όλα  τα  σχετικά  με  την    ζωή    του    πριν  από   την   μετάβασή    του   στο   Άγιον   Όρος.   Κατ’ αρχήν   ασκήτεψε στη Μονή Παντοκράτορος,  ως Πρεσβύτερος.    Αργότερα    όμως    εγκατέλειψε,  για  να  συγκαταριθμηθεί   στη συνοδεία  του  Αγίου  Ιακώβου του  Νεομάρτυρα   († 1  Νοεμβρίου),  ο   οποίος μόναζε σε  μία   τοποθεσία    πάνω  από  τη    Μονή  Ιβήρων,  στο   μονύδριο    του   Τιμίου    Προδρόμου.  Κατά    το  έτος  1518  ο  Άγιος  Ιάκωβος   με  την  συνοδεία  έξι   μαθητών   του,   μεταξύ  αυτών  και  του    Θεωνά,  εγκατέλειψε  την   Σκήτη  του   Προδρόμου  καικατέφυγε  στα  ενδότερα  του  Άθωνος,  αλλά μετά  από    μία   οπτασία  ο    Γέροντας    αποφάσισε    να    εξέλθουν    από   το    Άγιον    Όρος.    Έτσι   την Παρασκευή  της  Διακαινησίμου  του  έτους  1518,  ο    Άγιος    Ιάκωβος    και   η συνοδεία   του   εγκατέλειψαν   το   Άγιον  Όρος.   Αφού   διήλθαν  από   την  περιοχή της Θεσσαλονίκης και ακολούθησαν την οδό προς  την  Θεσσαλία,    πέρασαν   από   το   κάστρο   της   Πέτρας   (Πλαταμώνος)   και   τα Μετέωρα   και   εγκαταστάθηκαν   στη   μονή   του   Τιμίου   Προδρόμου,   στη Δερβεκίστα   (Ανάληψη)    της  Αιτωλίας,  όπου  και    διέμειναν   επί    ένα    έτος.

Ο   Άγιος   Θεωνάς   ήταν  ο  πιστότερος  και  καλύτερος μαθητής  του  Ιακώβου.   Για   τον   λόγο   αυτό   εστάλη   προς   τον  Επίσκοπο    Άρτας,    Ακάκιο,  προκειμένου   να   εξασφαλίσει ενταλτήριο   γράμμα   για   την   απρόσκοπτη πνευματική   εργασία    στους    Χριστιανούς  της  περιοχής.    Επειδή    όμως    ο  Άγιος  Ιάκωβος   σύντομα   κατέστη λαοφιλής και  σημειοφόρος,  ο  Επίσκοπος  Άρτας  Ακάκιος τον  φθόνησε.  Έτσι  αποδέχθηκε  τις συκοφαντίες   κάποιων    ψευδομοναχών   και  διέβαλε  τον  Άγιο  Ιάκωβο  στους  Τούρκους ως    επαναστάτη.   Ο    μπέης    των   Τρικάλων  απέστειλε στρατιώτες,  οι  οποίοι  συνέλαβαν  τον    Ιάκωβο    και    δύο   μαθητές   του,   τον διάκονο Ιάκωβο και τον μοναχό Διονύσιο και τους μετέφεραν στα Τρίκαλα, όπου παρέμειναν στη φυλακή για σαράντα ημέρες. Εκεί  επισκέφθηκαν  τον  Ιάκωβο    και    δύο    άλλοι   μαθητές   του,    ο   Θεωνάς    και    ο Μαρκιανός  και  τον  ρώτησαν  για  την τύχη  της  μονής  και  των αδελφών    μετά  τον  θάνατό    του.   Τότε  ο  Ιάκωβος  προφήτευσε    ότι    αυτοί  θα εγκαταλείψουν τη μονή και θα συγκεντρωθούν   σε   κάποιο   μοναστήρι  κοντά   στην   Θεσσαλονίκη.  Απέστειλε  μάλιστα  και  επιστολή  στους μαθητές    του,   με    την    οποία    όριζε    τον    Άγιο   Θεωνά    ως   διάδοχο   και  ηγούμενο    της   μονής   Προδρόμου.

Την   1^η    Νοεμβρίου  του  έτους  1519  ο  Άγιος  Ιάκωβος  και  οι  δύο   μαθητές   του, Ιάκωβος  και  Διονύσιος,    αφού    βασανίσθηκαν  φρικτά    στο  Διδυμότειχο  και   στην   Αδριανούπολη   αντίστοιχα, απαγχονίστηκαν. Τα ιερά σκηνώματα  των τριών Νεομαρτύρων αγοράσθηκαν από τους Χριστιανούς και ενταφιάσθηκαν  στο  χωριό  Αρβανιτοχώρι,  πέντε  χιλιόμετρα    έξω    από    την   Αδριανούπολη.

Σύμφωνα    με    την    προφητεία    του    Αγίου   Ιακώβου, μετά  τον  θάνατό  του,  ο   Άγιος  Θεωνάς και  η    συνοδεία    της    Δερβεκίστας    εγκατέλειψαν    το  επόμενο   έτος   τη   μονή   και   μετέβησαν   στο   Άγιον  Όρος, στη   μονή   της  Σιμωνόπετρας.   Από  κάποιο   Αρτινό    ιερέα   πληροφορήθηκαν   για    τους τάφους   των  Αγίων  και   φρόντισαν για   την  ανακομιδή  των  ιερών λειψάνων   τους.   Μετά  από  λίγο,  το   έτος   1522,   «οι  μαθηταί  του  Αγίου   και δια   την   ένδειαν   των   αναγκαίων,   και   μάλλον   δια   την   προφητείαν   του   Αγίου  ανεχώρησαν  από    την  Σιμωνόπετραν»,   μαζί   με   τα   άγια   λείψανα   των   τριών Νεομαρτύρων και ήλθαν  στα  περίχωρα της Θεσσαλονίκης. Εγκαταστάθηκαν στο μοναστήρι της Αγίας Αναστασίας της Φαρμακολυτρίας,   «το οποίον ήτο τότε,   μονύδριον  μικρότατον,  παλαιότατον  και  σεσαθρωμένον,  ανοικοδόμησαν  εκ  βάθρων  και ικανά   κελλία   έκτισαν δια   τους   αδελφούς, χάριτι   Θεού   συνήχθησαν   έως   εκατόν  πεντήκοντα  αδελφοί,   οίτινες  διήγον  κοινοβιακήν  ζωήν».

Ως   ηγούμενος   της   μονής  της   Αγίας   Αναστασίας   μαρτυρείται   ο   Άγιος Θεωνάς   σε   διάφορες  πηγές,   μέχρι   το   1535.   Η   ανάρρηση   του   Αγίου   στο μητροπολιτικό   θρόνο   της   Θεσσαλονίκης   θα   πρέπει   να   συνέβη   μετά  το  έτος   αυτό,   διότι   μέχρι   το   1535   Μητροπολίτης  Θεσσαλονίκης  ήταν   ο  Ιωάσαφ    και  σε   έγγραφο   του   έτους   1538    αναφέρεται  ο  Άγιος   Θεωνάς    ως   Μητροπολίτης   Θεσσαλονίκης.

Η   παρουσία   του   Αγίου   στο   θρόνο  της  Θεσσαλονίκης  δεν  ήταν  πολύχρονη,   διότι    μαρτυρείται    ως   Μητροπολίτης   το   Μάιο   του   1541,    ενώ  τον  Απρίλιο  του   1542  αναφέρεται   ως   κεκοιμημένος   πλέον.   Συνεπώς   θα πρέπει   να   κοιμήθηκε    περί    τα    μέσα    του    έτους    1541.  
Το ιερό λείψανο του Αγίου Θεωνά, αμέσως μετά την κοίμησή του, μεταφέρθηκε με   τρόπο  θαυμαστό  και  ενταφιάσθηκε  στη  μονή  της  Αγίας   Αναστασίας.  Το  έτος   1821   μεταφέρθηκε    στη    Σκόπελο  και  από  εκεί    στη    μονή   Εσφιγμένου   του   Αγίου    Όρους   και   εκ   νέου   στη   μονή   της  Αγίας  Αναστασίας, όπου φυλάσσεται  με  ευλάβεια  μέχρι  σήμερα.  Ημνήμη   του  στη  μονή  της Αγίας  Αναστασίας  εορτάζεται  την  Δ’  Κυριακή    των    Νηστειών.

Απολυτίκιον.   Ήχος   πλ. α’.  Τον   συνάναρχον  Λόγον.           
Οσιότητι  βίου Πάτερ κοσμούμενος,   Θεσσαλονίκης    εδείχθης  αρχιεράρχης  σοφός, και  ποιμήν  αληθινός  Αγίω  Πνεύματι,  θεοφόρε  Θεωνά,    Εκκλησίας   καλλονή,   δοχείον   του   Παρακλήτου.  Και   νυν απαύστως  δυσώπει,   ελεηθήναι   τας    ψυχάς    ημών.

Κοντάκιον.   Ήχος   β’.   Τοις  των   αιμάτων   σου.           
Θεσσαλονίκης ποιμήν ενθεώτατε, και πρεσβευτά προς Θεόν  ημών  μέγιστε,   σοφέ    Θεωνά    αεί   πρέσβευε,    πάσης    ανάγκης    λυτρούσθαι    και θλίψεως,   τους    πόθω  τιμώντάς    σε    Άγιε.

Μεγαλυνάριον.
Έλαμψας   εν   Άθω   ασκητικώς,   και  τον   υπέρ   λόγον,  ηξιώθης  θεωριών·  ένθεν   ψήφω  θεία,  ποιμήν   Θεσσαλονίκης,  εδείχθης  θεοφόρος,  Θεωνά  Άγιε.

Saint Theon Archbishop of Thessaloniki

Agios Theon I, later Archbishop of Thessaloniki, a disciple of St. Jacob of the New Martyr, who had a native country or parents, or how he became a priest of Thessaloniki, a documentary or a tradition, we did not know, "he testifies Saint Nicodemus the Hagiorite, writer of the Saint's life. A tradition wants St. Theon of Mytilene, and so many younger researchers call him Lesvio either because he came from Lesvos or because he remained there as a spiritual one in Plomari.

Saint Thonas may have been born in the second half of the 15th century AD. They are all ignorant about his life before moving to Mount Athos. He initially practiced at the Pantocrator Monastery as Elder. Later, however, he left to join the escort of Saint James the Neomarchy († 1 November), who was in a position above the Monastery of Iveron, in the Monastery of Timios Prodromos. In 1518 Saint Jacob, with the accompaniment of six disciples, including Theon, abandoned the Prodromos Squad and departed to the inland of Athon, but after a dream the Elder decided to leave Mount Athos. Thus, on Easter Friday of 1518, St. James and his escort abandoned Mount Athos. After passing through Thessaloniki and following the road to Thessaly, they passed from the castle of Petra (Platamonos) and Meteora and settled in the monastery of Timios Prodromos, in Dervikista (Analipsi) of Aetolia, where they stayed for one year.

Saint Theon was the most faithful and best student of James. For this reason, he was sent to Bishop Arta, Akakios, in order to secure a letter of prayer for the uninterrupted spiritual work of the Christians in the region. However, because St. James soon became a popular and a point-book, Bishop Arta Akakios envied him. So he accepted the slander of some pseudo-monks and made St. Jacob to the Turks as a rebel. The Bey of Trikala sent soldiers who arrested Iakovos and his two disciples, the deacon James and the monk Dionysios, and transferred them to Trikala, where they remained in prison for forty days. There they visited Jacob and his two other disciples, Theon and Markianus, and asked him about the fortune of the monastery and the brothers after his death. Then Jacob prophesied that they would leave the monastery and gather in a monastery near Thessaloniki. He even sent a letter to his disciples, who designated Saint Theon as the successor and abbot of the monastery of Prodromos.

On November 1, 1519, St. James and his two disciples, James and Dionysius, were horribly tortured in Didymoteicho and Adrianople respectively, and were hung up. The sacred scenes of the three Neo Martyrs were purchased by the Christians and buried in the village of Arvanitochori, five kilometers outside Adrianople.

According to St. Jacob's prophecy, after his death, St. Theon and the Dervikist escort abandoned the monastery next year and went to Mount Athos at the monastery of Simonopetra. They were informed about the tombs of the Saints by some Artyan priest and took care of the redeeming of their sacred relics. After a while, in 1522, "the disciples of the Saint and for the need of the needy, and probably for the prophecy of the Saint, departed from Simonopetra", along with the holy relics of the three Neo-Martyrs and came to the outskirts of Thessaloniki. They settled in the monastery of Agia Anastasia of Pharamocytria, "who was then, only a little, old and remodeled, rebuilt from subterranean and capable cells built for the brethren, the grace of God was conquered by up to a hundred and fifty brothers who had a communal life."

As abbot of the monastery of Agia Anastasia, Saint Theon is testified in various sources until 1535. The Saint's ascension to the metropolitan throne of Thessaloniki should have happened after that year, because until 1535 the Metropolitan of Thessaloniki was Ioasaf and in a document 1538 refers to Saint Theon as Metropolitan of Thessaloniki.

The presence of the saint on the throne of Thessaloniki was not long because he was testified as a Metropolitan in May 1541, and in April 1542 he was reported to be now dead. So he must have slept about mid-year 1541.

The holy relic of Agios Theonas, immediately after his death, was miraculously transported and buried in the monastery of Agia Anastasia. In the year 1821 it was moved to Skopelos and from there to the monastery of Esphigmenou on Mount Athos and again to the monastery of Agia Anastasia, where it is preserved with reverence until today. His memory at the monastery of Agia Anastasia is celebrated on the 4th Sunday of the Nights.

Apolyticus. Sound flat a'. The Synoptic Logos.

On the eternal life of the Priest, Salonica was shown the chief wise man, and the true true Holy Spirit, the goddess Theon, the beauty of the Church, the Door of Peace. And now he is hurting us, our souls are worshiped.

Kontakion. Sound b '. Those of your blood.

Of the Thessalonica shepherds, and ambassadors to our Gods most, wise God thee ambassadors, all need of cleansing and sorrow, I wish them to be honored in Saint.

Majesty.

Glory in Athos ascetically, and the proverbial word of the theologian; in that I pronounce the divine, the shepherd of Thessalonica, the goddess was revealed, Theon of Agia.