ΚΥΡΙΑΚΗ «ΤΗΣ ΤΥΡΟΦΑΓΟΥ»

Ματθ. στ’ 14-21

Ἐὰν  γὰρ  ἀφῆτε  τοῖς  ἀνθρώποις  τὰ  παραπτώματα  αὐτῶν, ἀφήσει  καὶ  ὑμῖν  ὁ  πατὴρ  ὑμῶν ὁ οὐράνιος· ἐὰν δὲ μὴ  ἀφῆτε  τοῖς  ἀνθρώποις  τὰ παραπτώματα αὐτῶν,  οὐδὲ  ὁ  πατὴρ  ὑμῶν  ἀφήσει τὰ παραπτώματα ὑμῶν. Όταν δὲ  νηστεύητε, μὴ  γίνεσθε  ὥσπερ  οἱ  ὑποκριταὶ  σκυθρωποί· ἀφανίζουσι γὰρ τὰ πρόσωπα αὐτῶν ὅπως  φανῶσι τοῖς  ἀνθρώποις νηστεύοντες· ἀμὴν λέγω  ὑμῖν  ὅτι  ἀπέχουσι τὸν μισθὸν αὐτῶν. Σὺ δὲ νηστεύων  ἄλειψαί  σου  τὴν κεφαλὴν καὶ τὸ πρόσωπόν σου νίψαι, ὅπως μὴ  φανῇς τοῖς  ἀνθρώποις νηστεύων, ἀλλὰ τῷ πατρί σου τῷ ἐν τῷ κρυπτῷ, καὶ ὁ πατήρ σου  ὁ  βλέπων  ἐν τῷ  κρυπτῷ  ἀποδώσει  σοι  ἐν  τῷ  φανερῷ. Μὴ  θησαυρίζετε  ὑμῖν θησαυροὺς  ἐπὶ  τῆς γῆς, ὅπου σὴς καὶ βρῶσις  ἀφανίζει, καὶ ὅπου κλέπται διορύσσουσι καὶ κλέπτουσι· Θησαυρίζετε δὲ  ὑμῖν θησαυροὺς  ἐν οὐρανῷ,  ὅπου οὔτε σὴς οὔτε βρῶσις  ἀφανίζει, καὶ  ὅπου κλέπται οὐ διορύσσουσιν οὐδὲ  κλέπτουσιν· ὅπου γάρ ἐστιν  ὁ  θησαυρὸς  ὑμῶν, ἐκεῖ  ἔσται  καὶ  ἡ  καρδία  ὑμῶν.

Φτάσαμε στις τελευταίες μέρες πριν από την Μεγάλη Σαρακοστή. Ήδη κατά  την  εβδομάδα της  Απόκρεω, δυο  μέρες – η  Τετάρτη και  η Παρασκευή – ανήκουν  στη  Σαρακοστή. Η  Θεία Λειτουργία δεν τελέσθηκε και  η  όλη τυπικὴ  διάταξη στις  ακολουθίες  έχει πάρει τα λειτουργικά  χαρακτηριστικά  της  Μεγάλης  Σαρακοστής.

Το  Σάββατο της Τυροφάγου  η  Εκκλησία μας  «ποιεί  μνεία πάντων των  εν  ασκήσει λαμψάντων  αγίων  ανδρών  τε  και  γυναικών».  Οι άγιοι είναι  τα  πρότυπα που  θ' ακολουθήσουμε, οι  οδηγοί  στη  δύσκολη  τέχνη της  νηστείας  και  της  μετάνοιας. Στον  αγώνα που πρόκειται ν' αρχίσουμε  δεν  είμαστε  μόνοι, έχουμε  βοηθούς  και παραδείγματα.

Την Κυριακή, τελευταία μέρα πριν τη  Σαρακοστή, που  συνήθως την ονομάζουμε Κυριακή  της συγγνώμης και  «της  από  του  Παραδείσου  της τρυφής  εξορίας  του  Πρωτόπλαστου  Αδάμ».

Ξέρουμε  ότι  ο  άνθρωπος πλάσθηκε για να  ζει  στον  Παράδεισο, για την γνώση του  Θεού  και  την κοινωνία μαζί Του. Η  αμαρτία του όμως τον  απομάκρυνε  από  την ευλογημένη ζωή  και  έτσι  η  ύπαρξή του στη  γη  είναι μια  εξορία. Η Μ. Σαρακοστή  είναι  η  απελευθέρωσή μας  από  τη  σκλαβιά  της  αμαρτίας. (σέλ. 32)

Το  ευαγγελικό  ανάγνωσμα αυτής της  Κυριακής (Μάτθ. 6, 14-21) θέτει τους  όρους για  μια  τέτοια  απελευθέρωση. Πρώτος  όρος είναι  η νηστεία, η  προσπάθεια  να  ελευθερωθούμε  από  τη  δικτατορία  της σάρκας και  της  ύλης πάνω  στο  πνεύμα. Δεν πρέπει  όμως  η νηστεία μας να  είναι  υποκριτική, δηλαδή  «προς  το  θεαθήναι», να  μη φαινόμαστε «στους  ανθρώπους  νηστεύοντες, αλλά  στον  Πατέρα  μας  εν  τω  κρυπτώ» όπως  αναφέρεται  στο  ευαγγελικό  ανάγνωσμα.

Δεύτερος  όρος είναι  η  συγγνώμη: «Εάν  αφήτε στους  ανθρώπους τα παραπτώματά τους, θα  αφήσει και  τα  δικά σας  ο  ουράνιος Πατέρας». Η  συγχωρητικότητα είναι  η  επιστροφή  στην  ενότητα, στη  σύμπνοια, στην  αγάπη. Έτσι στον  Εσπερινό  αυτής της Κυριακής, στο  τέλος της  ακολουθίας, όλοι οι  πιστοί  πλησιάζουν τον ιερέα  και  ο  ένας τον  άλλο, ζητώντας  την  αμοιβαία  συγχώρεση.

Ουσιαστικά  από  τον  Εσπερινό  αυτό  αρχίζει  η  Μεγάλη Σαρακοστή. Αρχίζει  η  ακολουθία με τον  ιερέα ντυμένο στα  λαμπερά  άμφια και τα  τροπάρια  αναγγέλουν  τον  ερχομό  της Μ. Σαρακοστής  και  πέρα απ' αυτή, τον  ερχομό  του  Πάσχα. Κατόπιν  γίνεται  η  είσοδος του Ευαγγελίου  με  τον  εσπερινό  ύμνο «Φως  ιλαρόν  αγίας δόξης» και  ο ιερέας προχωρεί  στην  Ωραία  Πύλη για  να  αναφωνήσει  το  Προκείμενο που  πάντα  αναγγέλει το  τέλος της  μέρας και  την αρχή  της  άλλης. Η  θαυμάσια μελωδία: «Μη  αποστρέψεις το πρόσωπό σου  από  του  παιδός σου, ότι θλίβομαι, ταχύ  επάκουσόν μου, πρόσχες τη  ψυχή μου και  λύτρωσε αυτήν» λέγεται πέντε φορές, τα  φώτα σβήνουν και  τα  χρωματιστά  άμφια  αλλάζουν.     
Από  αυτό  το  σημείο  ξεκινάει  η  Μεγάλη  Σαρακοστή: συναισθάνομαι ότι είμαι  εξόριστος  από  την  ομορφιά  της Βασιλείας Του και θλίβομαι. Τελικά  παραδέχομαι  ότι μόνο  ο  Θεός μπορεί  να  με βοηθήσει σ' αυτή  τη  θλίψη. Μετάνοια πάνω  απ' όλα είναι το απελπισμένο κάλεσμα για  τη  Θεία  βοήθεια. Στη  συνέχεια διαβάζεται  η  προσευχή  του  Αγίου  Εφραίμ που  συνοδεύεται  από μετάνοιες. Καθώς οι  πιστοί  πλησιάζουν τον  ιερέα, ο  χορός ψάλλει πασχαλινούς  ύμνους. Από  τώρα βλέπουμε να  λάμπει  στο  τέλος το φως της  Ανάστασης, το  φως της Βασιλείας του  Θεού.

Ἀπολυτίκιον. Ἦχος δ’.

Ὁ Θεὸς τῶν Πατέρων ἡμῶν, ὁ ποιῶν ἀεὶ μεθ’ ἡμῶν, κατὰ τὴν σὴνἐπιείκειαν, μὴ ἀποστήσῃς τὸ ἔλεός σου ἀφ’ ἡμῶν, ἀλλὰ ταῖς αὐτῶνἱκεσίαις, ἐν εἰρήνῃ κυβέρνησον τὴν ζωὴν ἡμῶν.

Ἔτερον Ἀπολυτίκιον. Ἦχος γ’. Τὴν ὡραιότητα.   
Τὸ πολυσύνθετον, Πατέρων σύστημα, ἀνευφημήσωμεν, ἐνθέοις ᾄσμασι, τοὺς ἐν Ἑῴᾳ καὶ Βορρᾷ, καὶ Ἄρκτῳ καὶ Μεσημβρίᾳ, ἐν ἀσκήσει λάμψαντας, καὶ Θεὸν θεραπεύσαντας, ἀρετῶν ἀκρότητι, καὶ θαυμάτων δυνάμεσι, γνωστοὺς καὶ ἀνωνύμους καὶ πάντας, οὓς ὁ Χριστὸς λαμπρῶς ἐδόξασε.

Κοντάκιον. Ἦχος πλ. δ’. Ὡς ἀπαρχὰς τῆς φύσεως.

Ὡς εὐσεβείας κήρυκας, καὶ ἀσεβείας φίμωτρα, τῶν Θεοφόρων τὸν δῆμον ἐφαίδρυνας Κύριε, τὴν ὑφήλιον λάμποντα. Ταῖς αὐτῶν ἱκεσίαις, ἐν εἰρήνῃ τελείᾳ τοὺς σὲ δοξάζοντας, καὶ μεγαλύνοντας, διαφύλαξον ψάλλειν καὶ ᾄδειν σοι· Ἀλληλούϊα.

Ἕτερον Κοντάκιον. Ἦχος πλ. β’. Αὐτόμελον.         
Τῆς σοφίας ὁδηγέ, φρονήσεως χορηγέ, τῶν ἀφρόνων παιδευτά, καὶ τῶν πτωχῶν ὑπερασπιστά, στήριξον συνέτισον τὴν καρδίαν μου Δέσποτα. Σύ δίδου μοι λόγον, ὁ τοῦ Πατρὸς Λόγος· ἰδοῦ γὰρ τὰ χείλη μου, οὐ μὴ κωλύσω ἐν τῷ κράζειν σοι· Ἐλεῆμον, ἐλέησόν με τὸν παραπέσοντα.

Μεγαλυνάριον.
Χαίροις τῶν Ὁσίων θεία πληθὺς, οἱ πάσῃ τῇ κτίσει, ἐνασκήσαντες ἱερῶς, χρόνοις διαφόροις, ἀσκητικοῖς καμάτοις, Πατέρες Θεοφόροι, σκεύη χάριτος.