Ο Άγιος Ναθαναήλ ο Απόστολος

Περί  του  Αποστόλου  Ναθαναήλ  γνωρίζουμε  τόσα  μόνο  σαφή  και  θετικά, όσα  το κατά  Ιωάννη Ευαγγέλιο περιέσῳσε μεταξύ του  Φιλίππου  και  αυτού διαμειφθέντα και μεταξύ του Χριστού και του Ναθαναήλ, όταν εκείνος άκουσε  από  τον  Απόστολο  Φίλιππο  την  έλευση  του  Μεσσία,  για  τον  Οποίο έγραψε  ο  Μωυσής  στο  Νόμο  και  οι  Προφήτες.

Στους Συναξαριστὲές ο Απόστολος Ναθαναήλ ταυτίζεται  με  τον  Απόστολο Βαρθολομαίο  (υιός  του  Θολομαίου),  άλλοτε  δε  με  τον  ζηλωτή  Σίμωνα,  τον Απόστολο  από  την  Κανά  της  Γαλιλαίας,  όπου  τελέσθηκε ο γάμος στον οποίο  παρακάθισε  και  ο  Ιησούς  με  την  μητέρα  Του.

Οι λόγοι της ταυτίσεως του Αποστόλου Βαρθολομαίου  προς  το  Ναθαναήλ, είναι οι εξής: α) Στους καταλόγους των μαθητών στα Συνοπτικά  Ευαγγέλια και στις Πράξεις ονομάζεται μόνο ως Βαρθολομαίος, ενώ  στο  κατά  Ιωάννη Ευαγγέλιο μόνο ως Ναθαναήλ και β) στους καταλόγους αυτούς συγκαταριθμείται πάντοτε με τον Απόστολο Φίλιππο.
Η  αποστολική  δράση  του  Αποστόλου  Ναθαναὴήλ  επεκτείνεται  μέχρι  την Αφρική, τη Μαυριτανία και τη Βρετανία, όπου και σταυρώθηκε από ειδωλολάτρες.

Απολυτίκιον. Ήχος δ’. Ταχύ προκατάλαβε.
Χριστός θεασάμενος, την σην ευθείαν ψυχήν, και τρόπον τον ένθεον, Ναθαναήλ  ιερέ, ως Κτίστης εβόησεν· Ίδε  Ισραηλίτης, εν ώ  δόλος  ουκ  έστιν· όθεν  και  υπηρέτης, και  Απόστολος  θείος,  της  τούτου  παρουσίας,  εδείχθης τοις  πέρασι.

Κοντάκιον. Ήχος δ’. Επεφάνης σήμερον.    
Τω Χριστώ προσέδραμες, ως των ρημάτων, των αυτού  ακήκοας,  Ναθαναήλ από ψυχής, και Αποστόλοις ηρίθμησαι, τα  υπέρ  λόγον  αμέσως  μυούμενος.

Μεγαλυνάριον.
Μύστης του Σωτήρος θεοειδής, Ναθαναήλ ώφθης, και  Απόστολος  ευκλεής· ένθεν ευσεβείας, μυσταγωγός εδείχθης, ζωής  ανακηρύξας,  το  Ευαγγέλιον.