Ο Όσιος Ιλαρίων ο Νέος

Ο Όσιος Ιλαρίων, ο Νέος, εγεννήθηκε το 775 μ.Χ., στην Καππαδοκία, από γονείς ευσεβείς και ενάρετους, τον Πέτρο, προμηθευτή του άρτου των ανακτόρων, και την Θεοδοσία, παρά των οποίων έτυχεν επιμελούς και θεσεβούς  μορφώσεως. Σε ηλικία είκοσι ετών, υπό θείου ζήλου κινούμενος, εγκατέλειψε τα εγκόσμια, μεταβάς δε στη μονή του Ξηροκαμπίου της Κωνσταντινουπόλεως, εκάρη μοναχός. Στη συνέχεια μετέβη στη  μονή  των Δαλμάτων, όπου έγινε μεγαλόσχημος και αργότερα εχειροτονήθηκε πρεσβύτερος, εκτιμώμενος και αγαπώμενος από όλους τους συμμοναστές του για τις μεγάλες αρετές του. Μετά το θάνατο του ηγουμένου της μονής, ο Ιλαρίων εγκατέλειψε κρυφά αυτήν και κατέφυγε στη μονή των Καθαρών, γενόμενος δεκτός με μεγάλο σεβασμό  από  τους  μοναχούς.

Πληροφορηθέντες το καταφύγιό του οι μοναχοί της μονής των Δαλμάτων, παρεκάλεσαν τον Πατριάρχη Νικηφόρο να φροντίσει  περί  της επανόδου του στη μονή. Πράγματι δι’ αυτοκρατορικής διαταγής ο Όσιος Ιλαρίων επανήλθε στη μονή ως ηγούμενος και αρχιμανδρίτης αυτής. Επί οκτώ έτη διηύθυνε την κοινότητα με μεγάλη σύνεση και αδελφοσύνη  και  κατέστησε  αυτήν  αληθινή  φωλιά  της  Ορθοδοξίας.

Έτσι, όταν ανήλθε στον αυτοκρατορικό θρόνο ο εικονομάχος αυτοκράτορας Λέων Ε’ ο Αρμένιος (813 – 820 μ.Χ.) και εξαπέλυσε το διωγμό κατά των αγίων εικόνων, μεταξύ των μονών, οι οποίες επρωτοστάτησαν στην αντίδραση κατά του  ανοσίου τούτου μέτρου του αυτοκράτορος, υπήρξε  και  η  μονή των Δαλμάτων. Κληθείς γι’ αυτό στα ανάκτορα ο Όσιος Ιλαρίων, έλεγξε σφοδρώς το βασιλέα για την ασεβή έναντι των εικόνων συμπεριφορά του, η οποία, την μεν Εκκλησία αδικούσε, το δε κράτος χωρίς αιτία ετάρασσε. Τόσο ο  αυτοκράτορας, όσο και ο διαδεχθείς τον Νικηφόρο στον πατριαρχικό θρόνο εικονομάχος Θεόδοτος Α’ ο Κασσιτεράς (815 – 821 μ.Χ.), μάταια προσπάθησαν να πείσουν τον Όσιο Ιλαρίωνα να προσχωρήσει στην πλάνη και να καταστρέψει τις άγιες εικόνες. Αυτός παρέμενε στύλος άσειστος στην Ορθόδοξη  πίστη  του.

Ακολούθως ο Όσιος Ιλαρίων συνελήφθη, εφυλακίσθηκε και εξορίσθηκε, κατ’ αρχάς μεν στη μονή του Φονέως, στη συνέχεια δε στη μονή του Κυκλοβίου, όπου παρέμεινε επί δύο έτη. Εξακολουθών να εμμένει στην Ορθόδοξη πίστη του, μεταφέρθηκε και εκλείσθηκε στη φυλακή των Νουμέρων, από όπου, αφού πολλές φορές εμαστιγώθηκε και ποικιλότροπα  εκακοποιήθηκε, εξορίσθηκε στο  φρούριο  των  Ποτιόλων.

Το  820 μ.Χ., ο Όσιος Ιλαρίων ελευθερώθηκε υπό του διαδεχθέντος τον Λέοντα Μιχαήλ Β’ Τραυλού (820 – 829 μ.Χ.) και παρέμεινε φιλοξενούμενος, επί επτά έτη, κάποιας ευσεβούς γυναίκας. Το 830 μ.Χ., κατόπιν διαταγής του διαδεχθέντος τον Μιχαήλ εικονομάχου αυτοκράτορος Θεοφίλου (829 – 842 μ.Χ.) συνελήφθη εκ νέου και αφού ποικιλότροπα και διαπομπεύθηκε, εξορίσθηκε στη νήσο Αφουσία. Μετά το θάνατο του Θεοφίλου, η σύζυγος αυτού αυτοκράτειρα Θεοδώρα επανέφερε τη γαλήνη στην Εκκλησία, δια της αναστηλώσεως των αγίων εικόνων, και ανεκάλεσε από την εξορία όλους τους Ομολογητές και Οσίους Πατέρες.          
Έτσι ο Όσιος Ιλαρίων επανήλθε στη μονή του και, αφού την εδιοίκησε θεοφιλώς και  θεαρέστως επί τρία έτη, το 845 μ.Χ., εκοιμήθηκε με ειρήνη, σε  ηλικία  εβδομήντα ετών.

Ἀπολυτίκιον. Ἦχος α’. Τοῦ λίθου σφραγισθέντος.          
Τῶν λόγων τοῦ Κυρίου τὴν χάριν γεωργήσας, ἤνθησας καθάπερ ἐλαία, παμμάκαρ Ἱλαρίων, ἐλαίῳ τῶν θείων ἀρετῶν, καὶ τῆς ὁμολογίας σου σοφέ, ἱλαρύνων τὰς καρδίας καὶ τὰς ψυχάς, τῶν πίστει σοι ἐκβοώντων· δόξα τῷ δεδωκότι σοι ἰσχύν, δόξα τῷ σὲ σταφανώσαντι, δόξα τῷ ἐνεργοῦντι διὰ σοῦ, πᾶσιν ἰάματα.

Κοντάκιον. Ἦχος δ’. Ἐπεφάνης σήμερον.   
Τοῦ Χριστοῦ τοῖς ἴχνεσιν ἀκολουθήσας, ἐν Ὁσίοις ἔφανας, ὥσπερ ἀστὴρ ἑωθινός, καταπυρσεύων τοῖς τρόποις σου, τοὺς σὲ τιμῶντας, Ἱλαρίων Ὅσιε.

Μεγαλυνάριον.
Ἴθυνας πρὸς χλόην τῶν ἀρετῶν, Πάτερ Ἱλαρίων, βακτηρίᾳ τῇ λογικῇ, τὴν Μονὴν Δαλμάτων, ὡς ταύτης ποιμενάρχης· διὸ σὺν τοῖς Ὁσίοις, λαμπρῶς δεδόξασαι