Οι Άγιοι Ηλιόφωτοι

Πέντε ακόμη μάρτυρες της Νήσου των Αγίων. Πέντε ακαθαίρετοι πύργοι της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας  «πεπελεκισμένοι, όπως λέει το Πνεύμα το Άγιο, στην Αποκάλυψη,  δια  την  μαρτυρίαν  Ιησού  και  δια  τον  λόγον  του  θεού».

Πέντε  φωστήρες  του  νοητού στερεώματος της ποίμνης  του  Χριστού  γνωστοί  όλοι  με  τ' όνομα:  Άγιοι  Ηλιόφωτοι.

«Αθλοφόροι  Κυρίου, μακαρία  η  γη  η  πιανθείσα  τοις αίμασιν  υμών...».

Σύμφωνα με την  ιστορική  παράδοση  και  τούτοι  οι  άγιοι  ήσαν  από  τους  τριακόσιους Αλαμάνους,  που  ήρθαν  όπως  είδαμε  στο  νησί  μας,  μετά  τη  δεύτερη  Σταυροφορία.

Όταν το πλοίο τους τσακίστηκε στα νερά της Πάφου, εξ αιτίας μιας  δυνατής  τρικυμίας, οι  Αλαμάνοι αυτοί άγιοι  σκορπίστηκαν  στην  Κύπρο  και  συνέχισαν  εδώ  την  ασκητική ζωή  τους  στα μέρη  που  διάλεξαν.

Οι πέντε αυτοί μακάριοι αθλητές ύστερα από αρκετή περιπλάνηση, ανέβηκαν στο βουνό  Κορώνη,  ένα  βουνὸ κοντά  στο  χωριό  Κάτω  Μονή.  Εκεί  έστησαν το  ασκητήριό τους  σε  δυο  σπηλιές,  που  βρήκαν  στην κορφή  του  βουνού.  Ο  ένας  από τους πέντε αυτούς ασκητές, ο  Ηλιόφωτος  ήταν  και  ιερέας  και  πνευματικός  πατέρας  των  άλλων τεσσάρων. Από αυτόν μάλιστα πήραν κι οι υπόλοιποι το όνομα  Ηλιόφωτοι  με  το  οποίο είναι  και  γνωστοί  μεταξύ  του  λαού  μας.

Ο  Επαφρόδιτος  έγινε  βοσκός.  Στο  έργο  αυτό  ανέλαβαν  να  τον  βοηθούν  κι  οι  άλλοι, για να  μπορούν να  ζουν  και  να  συντηρούν  ακόμη  κι  άλλους.  Βοσκοί  λοιπόν οι  Άγιοί  μας. Βοσκοί  αλόγων,  αλλά  και  τέλειοι  βοσκοί  λογικών  προβάτων.

Με τη χάρη του Θεού τα πρόβατα κι οι  αίγες  των, πλήθαιναν  καθημερινά,  σαν  άλλοτε του  μεγάλου  Πατριάρχου  των  Εβραίων  του  Ιακώβ. Πλήθαιναν  σφόδρα – σφόδρα,  κι έγιναν εκατοντάδες, πράγμα που διαπιστούται από την έκταση του χώρου, που κρατούσε η μάνδρα τους. Και σήμερα σῴζονται ακόμη στο χωριό Κάτω  Μονή  οι «Αγιόμανδρες των Ηλιοφώτων» με τα πέτρινα γαλευτήρια, που ήταν λαξευμένα  επάνω στον  βράχο και τ’  αυλάκια  που  μετέφεραν  το  γάλα  από  το  ένα  γαλευτήρι  στο  άλλο κι ύστερα σμιγόταν όλο μαζί. Η όλη έκταση υπολογίζεται γύρω στα δώδεκα περίπου στρέμματα.

Πλήθαιναν λοιπόν, τα πρόβατα. Πιο πολύ όμως απ' τα κοπάδια  των  αλόγων  προβάτων πλήθαιναν  τα  λογικά  πρόβατα  του  Χριστού,  που  τρέχαν  καθημερινά  από  τα  γύρω  μέρη κοντά στους ευλαβείς βοσκούς, για ν' ακούσουν με προσοχή τα λόγια τους και να πάρουν  την  ευλογία  τους.

Πόση δύναμη αλήθεια έχει το καλό παράδειγμα των εργατών του χριστιανικού αμπελώνα. Ο χριστιανισμός δεν είναι γνώση. Είναι βίωμα. Είναι ζωή. Και το παράδειγμα της αγίας ζωής καλούνται να δίδουν όλοι οι πιστοί. Ιδιαίτερα όμως καλούνται  να  το  δίδουν  οι  εργάτες  της  Εκκλησίας.  Για  να  μπορέσουν  όμως  αυτοί  να γίνουν ζωντανά παραδείγματα για τους  άλλους  είναι  ανάγκη  να  κάμουν  κτήμά  τους την ταπεινοφροσύνη και να ζουν συνειδητά και με πολλή προσοχή  τη  χριστιανική  ζωή. Χωρίς την αρετή αυτή, που ‘ναι βασίλισσα όλων των αρετών,  ο  εργάτης  της  Εκκλησίας δεν  υπηρετεί  τους  άλλους.  Αντίθετα  υπηρετεί  μόνο  τον  εαυτό του. Κι  όπως πολύ  ορθά γράφει δόκιμος εκκλησιαστικός συγγραφέας, ο εργάτης της  Εκκλησίας στην  περίπτωση αυτή «δεν ποιμαίνει, αλλά ποιμαίνεται και το ποιμαίνεται είναι κοντά με το «πιαίνεται».

Τον καλό και ανεπαίσχυντο εργάτη στα μάτια των άλλων δεν τον  επιβάλλει  ο  θόρυβος κι η κοσμική λαμπρότητα, αλλά η ταπείνωση κι η  απλότητα.  «Επί τίνα  επιβλέψω,  αλλά η  επί  τον  ταπεινόν  και  ησύχιον», διακηρύττει  και  το  πνεύμα  του  Θεού.

Αυτό το παράδειγμα το πράο και ταπεινό, το παράδειγμα μιάς ενάρετης υποδειγματικής ζωής προέβαλλαν γύρω τους  οι  πλούσιοι  σε  υλικά  αγαθά, μα πένητες σε  επίδειξη  κι  αυτοπροβολή  εργάτες  της  αληθείας.

Μεγάλη χαρά δοκίμαζαν οι πιστοί, όταν τους πλησίαζαν κι άκουαν τα λόγια τους, «λόγια  αγνά, λόγια ζωής». Πιο  μεγάλη  χαρά  όμως  ένοιωθαν,  όταν  προσήρχοντο  στην εκκλησιά, που έκτισαν οι Άγιοι, κι εκεί με προσοχή  παρακολουθούσαν  τη  θεία  λατρεία που  μ’ ευλάβεια  αυτοί  ανέπεμπαν στον Κύριο τακτικά. Η ευσέβεια των Αγίων κι  η κατάνυξη με την οποία προσέφεραν το μυστήριό της ζωής, τη Θεία Ευχαριστία, και έψαλλαν  τους  ιερούς  ύμνους  συνεκλόνιζε  τις  καρδιές  και  ανύψωνε  την  ψυχή  όλων  σε άλλους  κόσμους.

Κάθε καλό όμως και κάθε ζηλευτό έργο γίνεται κατά κανόνα και  επίφθονο. Και  το πνευματικό  και  σωτήριο  έργο  των αγίων  Ηλιοφώτων φθονήθηκε  από  τον  άρχοντα  του σκότους,  τον  διάβολο.  Πολύ  φθονήθηκε.

Αυτή την εποχή το νησί μας κυβερνούσε κάποιος ηγεμόνας σκληρός κι άπιστος, που ονομαζόταν Σαβίνος. Έμαθε την δράση των Αγίων κι  άναψε  μέσα  του  ο  θυμός.  Χωρίς να  χάσει  καιρό  έστειλε και  τους  κάλεσε  μπροστά  του. Και  τι  τους  ζήτησε;  Ούτε  λίγο, ούτε πολύ τους ζήτησε να αρνηθούν τον Χριστό και  Σωτήρα μας. Νὰ αρνηθούν την ορθή  πίστη.

Η  απάντηση  των  Αγίων  στην  πρότασή  του  υπήρξε  κατηγορηματική.

«Να αρνηθούμε τον Κύριο και Θεό μας; Ποτέ!», είπαν κι  οι  πέντε  μ'  ένα  στόμα.  Καμιά δύναμη  στον  κόσμο  αυτόν ούτε θλίψη, ούτε στενοχώρια, ούτε  βασανιστήρια, ούτε  κι αυτός  ο  θάνατος  μπορεί  να  μας  λυγίσει  την  ψυχή  και  να  μας  κάμει  ν'  αρνηθούμε  την αλήθεια,  τη  σωστή  μας  πίστη!

Τη σταθερή ομολογία των Αγίων ακολούθησαν τρομερά βασανιστήρια. Μαστίγωμα ανελέητο, φυλάκιση, ξέσχισμα της  σάρκας  και  στο  τέλος  θάνατος  με  αποκεφαλισμό.

Οι πιστοί με πόνο και δάκρυα πληροφορήθηκαν το μαρτύριο των πνευματικών  τους Πατέρων.  Όταν πέρασε  η  μέρα  κι  η  νύχτα  άρχισε να  σκεπάζει  τη  γη  με  το  σκιερό  της πέπλο  τότε  κι  αυτοί  μ'  ευλάβεια  πλησίασαν  τον  τόπο  της  δραματικής  εκτέλεσης  των μαρτύρων. Με ευλάβεια πλησίασαν, κι αφού με σεβασμό  και  συγκίνηση περισυνέλεξαν τα ιερά σκηνώματα, τα έθαψαν στα δυο σπήλαια, στα οποία οι Άγιοι συνήθιζαν να προσεύχονται  και  πάνω  από  τα  οποία  ήταν  κτισμένη  η  Εκκλησία.  Στο  ένα  σπήλαιο έθαψαν τους τρεις και στο  άλλο  τους  δυό.  Έθαψαν  τα  μαρτυρικά  σώματα  ψάλλοντες μέσα  τους  με  δάκρυα  τούτο  τον  ύμνο  και  για  τους  πέντε:

Μαρτύρων του Χριστού, την πεντάριθμον δόξαν, υμνήσωμεν πιστοί, ευφημίαν ασμάτων, Ηλιόφωτον, Αμμώνιον, Επαφρόδιτον, Χουλέλαιον και Ευσθένιον ούτοι ήθλησαν  μέχρι  τομής  και  θανάτου, ούτοι  στέφανον της αφθαρσίας λαβόντες, αιτούσι σωθήναι  ημάς.

Τα άγια λείψανα των μακαρίων Οσιομαρτύρων βρέθηκαν έπειτα  από  χρόνια, χάρη  στα θαύματα  που  εγίνοντο  και  γίνονται  και  σήμερα  στον  τόπο,  όπου  είχαν  ταφεί.

Δεν  μας  είναι  δυνατό να  αναφερθούμε  εδώ σ’ όλα τα θαύματα  των  Αγίων  με  τα  οποία  η χάρη του Θεού επιβράβευσε εκείνους, που με πίστη κατέφυγαν στη χάρη τους. Θα σημειώσουμε  μόνο  δύο  από  αυτά  για  ψυχική  ωφέλεια  όλων  εκείνων,  που  θέλουν  όχι μονάχα  να  τα  γνωρίσουν,  μα  και  να  πάρουν  μέρος  σ’ αυτά.  Και  μπορεί  ο  καθένας να πάρει μέρος, αρκεί να πιστέψει. Ναι!  Να πιστέψει πραγματικά, γιατί τα θαύματα, τα οποιαδήποτε  θαύματα,  είναι  παιδιά  της  πίστης.

α) Στο χωριό Μαλούντα ήταν ένας ιερέας που υπέφερε από καιρό με τα χέρια του.  Είχαν γεμίσει από ογκώματα, τα γνωστά με το  όνομα  σκάθαροι.  Για  θεραπεία του  κατέφυγε σε πολλούς γιατρούς του καιρού του μα το αποτέλεσμα ήταν αποκαρδιωτικό.  Στο  τέλος ο ιερέας κατέφυγε και στους Αγίους. Έκαμε τάμα και μ’ ευλάβεια πήγε στην  χάρη  τους. Εκεί  με πολλή  του  λύπη  πρόσεξε, πως  έλειπαν  οι  ιερές  κάρες των Μαρτύρων. Επίσης έλειπε  και  ένα  μεγάλο  μέρος  από τα  άγια  λείψανα.  Καταστενοχωρημένος  έκαμε  την προσευχή του και  ξάπλωσε να  ξεκουραστεί.  Σε  λίγο,  όταν  τον  πήρε  ο  ύπνος,  είδε  να έρχονται προς το μέρος του πέντε άνδρες, που σταμάτησαν μπροστά του  και  με  γλυκιά φωνή  του  είπαν:

- Γέροντα! κατανοούμε την θλίψη σου. Όμως παρηγορήσου. Και άν κλάπηκαν τα λείψανά μας, δεν χάθηκε κι η προστασία μας. Πήγαινε, κάμε ένα ξύλινο κουτί και   βάλε μέσα  ότι  έμεινε  από  αυτά, για  να  θυμίζουν  σε  όλους τη  ζωή  μας,  και  θα πάρεις  αυτό  που ποθείς.

Ο  ιερέας  έκαμε  ό,τι  του  υπέδειξαν  οι  Άγιοι.  Όταν  ξαναγύρισε  κι  άρχισε  να  παίρνει  και να  τοποθετεί  μέσα  στο  κουτί  τα  λείψανα  που  απέμειναν, το   θαύμα  έγινε.  Τα χέρια  του θεραπεύτηκαν.

β) Μια  ευλαβής  γυναίκα  από  τη  Λευκωσία  έπασχε  από  ανίατη  αρρώστια. Πήγε  στη χάρη  των  Αγίων,  έκαμε  λειτουργία  και  στο  τέλος ο  ιερέας την σταύρωσε με  το  κουτί, που είχε μέσα τα ιερά λείψανα. Την ίδια στιγμή που  ο  ιερέας  την  σταύρωνε, η  γυναίκα θεραπεύτηκε. Έγινε τελείως καλά. Με τον ίδιο τρόπο θεραπεύτηκαν πολλοί που υπέφεραν  από  βαριές  ποδαλγίες  κι  άλλες  αρρώστιες.

«Θαυμαστός  ο Θεος  εν  τοις  αγίοις  αυτού»  διακηρύττει  ο  ψαλμῳδός. Κι  έχει  απόλυτα δίκαιο.  Όσο  καιρό θα στέκει  τούτος  ο  κόσμος,  η  θαυματουργική  χάρη  των Αγίων είτε ασκητές είναι τούτοι, είτε μάρτυρες, θα διαλαλεί παντού τα μεγαλεία του  Θεού.  Οι Άγιοι  είναι  οι  αθλητές,  που  αγωνίστηκαν  τον  καλό  αγώνα.

Το παράδειγμά τους θέλει πάντα μιμητές. Ιδιαίτερα σήμερα.      
Θα  θελήσουμε  τέτοιοι  να  γίνουμε  εμείς;  Αλήθεια!  Θα  θελήσουμε;

Απολυτίκιο  Ήχος  β’.     
Αλαμανίας  τους  γενναίους μάρτυρας, τους  τα  της  γης  καταλιπόντας  άπαντα, συνελθόντες  ευφημήσωμεν  αστέρας ως  φαιδρούς, Ηλιόφωτον, Επαφρόδιτον, Αμμώνιον και  Χουλέλαιον  ομού  συν  τούτοις  και  Ευσθένιον καταστέψωμεν, χορείαν τιμώντες  την πεντάριθμον.