Η Οσία Θεοδώρα η εν Θεσσαλονίκη

Η Οσία Θεοδώρα από νεαρή ηλικία ασπάσθηκε το μοναχικό βίο και ασκήθηκε στον αγώνα των μοναχικών αρετών, της υπακοής, της  φιλαδελφίας  και της παρθενίας, αφού εισήλθε σε μοναστήρι. Πολλά χρόνια μετά την οσιακή κοίμησή της, ανοίχθηκε  ο τάφος της για να εναποτεθεί σε αυτόν και το σκήνωμα της ηγουμένης της. Τότε, με θαυμαστό τρόπο, «η προ πολλού νεκρά κειμένη Θεοδώρα τη μητρί [εννοεί την ηγουμένη] ώσπερ ζώσα, συνέσφιγξεν εαυτήν τόπον δούσα». Έκτοτε το τίμιο λείψανο της Οσίας Θεοδώρας  δεν  έπαυσε να  επιτελεί  ποικίλα θαύματα.

Πρέπει  όμως να αναφέρουμε ένα ακόμη Συναξάρι, το οποίο παραθέτει ο  Σωφρόνιος Ευστρατιάδης με βάση το  Λαυριωτικό Κώδικα Ι 70 και  το  οποίο δεν εμφανίζει καμιά σύγκλιση  με τα ανωτέρω.

Η Αγία Θεοδώρα, σύμφωνα με αυτό το Συναξάρι, ήταν από τη νεανική της ηλικία πόρνη,  αλλά  μετά  την παρέλευση αρκετών ετών μετανόησε. Διένειμε την περιουσία της  στους  φτωχούς  και  εισήλθε σε ένα βαθύ λάκκο αναμένοντας κάποια θεϊκή εντολή. Αφού  διέμεινε  εντός  του  ορύγματος επί πέντε έτη «προσκαρτερούσα εν νηστεία και προσευχή και γυμνότητι σαρκός και ταλαιπωρία», της γνωστοποιήθηκε με αγγελικό  όραμα  η  συγχώρεση  των αμαρτιών της. Στην συνέχεια έχτισε ένα μικρό κελί,  όπου εγκαταβίωσε για την υπόλοιπη ζωή της, ενώ μετά την κοίμησή της επιτέλεσε πλήθος θαυμάτων. Ίσως πρόκειται περί άλλης ομωνύμου εκ της αυτής πόλεως,  περί  της  οποίας  όμως  οι  Συναξαριστές  σιωπούν.

Πρόσφατα, εν τούτοις, αποδείχθηκε ότι τα γλωσσικά δεδομένα του  Συναξαρίου της 5^ης  Απριλίου συγκλίνουν με αυτά του Βίου και της Διηγήσεως για τη μετακομιδή του λειψάνου της Οσίας Θεοδώρας της Μυροβλύτιδος († 29 Αυγούστου). Επιπλέον, εντοπίσθηκαν και εσωτερικά στοιχεία του Συναξαρίου, που καταδεικνύουν τη νοηματική σχέση του με τα δύο κείμενα του Γρηγορίου κληρικού  και  την  εξάρτησή του από  αυτά, γεγονός  που  οδηγεί  στην ανεπιφύλακτη  ταύτιση της  Οσίας  Θεοδώρας  του  Συναξαρίου  με  την Οσιομυροβλύτιδα Θεοδώρα.         
Ένα,  επίσης, σοβαρό πρόβλημα που  συνδέεται  με  την  ταύτιση  ή τον  διαχωρισμό  των δυο ομωνύμων Οσίων είναι το υμνογραφικό και συγκεκριμένα ο  Κανόνας προς τιμήν της Οσίας Θεοδώρας, που αποδίδεται στη γραφίδα του Οσίου Ιωσήφ του Υμνογράφου. Ο Κανόνας αυτός, ο οποίος αντλεί από το Συναξάρι της 5^ης  Απριλίου, επιγράφεται σε ένα μεγάλο υμνογράφο της Εκκλησίας, ο οποίος διέμεινε και στη Θεσσαλονίκη και συνέγραψε Κανόνες προς τιμήν αρκετών Θεσσαλονικέων Αγίων, αλλά κοιμήθηκε σύμφωνα με την επικρατούσα άποψη το έτος 886 μ.Χ., δηλαδή  έξι χρόνια πριν από την κοίμηση της  Οσίας  Θεοδώρας  της  Μυροβλύτιδος.  Η  μοναδική απάντηση που μπορεί να δοθεί στο σοβαρό αυτό πρόβλημα, το οποίο παραμένει ανοικτό, είναι  η απόδοση του Κανόνος σε κάποιο μαθητή του, πιθανότατα τον Θεοφάνη τον Σικελό, πολλοί Κανόνες του οποίου, όπως έχει διαπιστωθεί από την έρευνα, φέρουν στην ακροστιχίδα τους  το  όνομα  του  Ιωσήφ.