Ο Άγιος Μάρκος ο Απόστολος και Ευαγγελιστής

Ο   Άγιος  Απόστολος και  Ευαγγελιστής  Μάρκος,  ο  οποίος  ονομαζόταν  και Ιωάννης, ήταν  Ιουδαίος  Ελληνιστής και η  μητέρα  του  ονομαζόταν  Μαρία. Καταγόταν  από  εύπορη  οικογένεια  και  κατά  την  συνήθεια  της  εποχής  να παίρνουν οι Ιουδαίοι και ένα δεύτερο όνομα ελληνικό ή ρωμαϊκό, ονομάσθηκε και Μάρκος. Η  οικογένειά του διέθετε το προφανώς  ευρύχωρο σπίτι  της  στην  Ιερουσαλήμ  για  τις  συνάξεις  των  Χριστιανών.  Ορισμένοι παλαιότεροι ερευνητές δέχονται ότι στο σπίτι αυτό έλαβε χώρα το τελευταίο δείπνο του  Ιησού  με  τους  Μαθητές  Του  και  ότι  ο  άνθρωπος,  «ο κεράμιον  ύδατος  βαστάζων», ο  οποίος  θα  έδειχνε  στους  δύο  Μαθητές  που έστειλε  ο  Ιησούς για την προετοιμασία του δείπνου το «ανώγαιον  μέγα εστρωμένον  έτοιμον»,  ήταν  ο  Ιωάννης  Μάρκος.

Η  καταγωγή  του  Αποστόλου  Μάρκου  ήταν  μάλλον  από  την  Κύπρο. Από νεαρή ηλικία άρχισε τη διακονία της κηρύξεως του Ευαγγελίου, συνοδεύοντας τον θείο  του  Απόστολο  Βαρνάβα  και  τον  Απόστολο  Παύλο στις  διάφορες  περιοδείες  τους.

Στην πρώτη περιοδεία του Αποστόλου  Παύλου  διακόπτει  την  συνεργασία, όταν ο  Παύλος  και οι συνεργάτες του έφθασαν από την  Κύπρο  στην  Πέργη της  Παμφυλίας και  από  εκεί  επιστρέφει  στα  Ιεροσόλυμα.  Στην  αρχή  της δεύτερης περιοδείας, μετά την Αποστολική Σύνοδο, κατά τον «παροξυσμό» που παρατηρήθηκε μεταξύ Παύλου και Βαρνάβα, ο τελευταίος  με τον  Μάρκο  απέπλευσαν  στην  Κύπρο  και  ο  Παύλος  με τον Σίλα  ξεκίνησαν  για  τη  νοτιοδυτική  Μικρά  Ασία.  Αργότερα  ο  Μάρκος βρίσκεται πάλι κοντά στον Παύλο κατά  τον χρόνο που γράφει ο  Απόστολος τις  Επιστολές της αιχμαλωσίας και τέλος  μνημονεύεται  στην  Α’  Επιστολή του  Πέτρου,  ως  συνεργάτης  αυτού  και  στην  Β’  προς  Τιμόθεον  Επιστολή.

Διάφορες παραδόσεις για τον Απόστολο Μάρκο απηχούνται σε εκκλησιαστικούς συγγραφείς ή σε αρχαία λατινικά χειρόγραφα του Ευαγγελίου  του.  Ο  Ιππόλυτος  τον  ονομάζει  «κολοβοδάκτυλον»,  είτε  γιατί είχε  δυσανάλογα  μικρά  δάχτυλα σε σχέση προς το σώμα του,  είτε γιατί απέκοψε  ο  ίδιος  ένα  από  τα  δάχτυλά  του  όταν  έγινε  Χριστιανός, για   να  μην θεωρείται  άρτιος  και  ικανός  να  τελεί  τα καθήκοντά του ως λευΐτης που ήταν, είτε  τέλος,  σύμφωνα  με  άλλη,  αλληγορική  αυτή  τη  φορά  ερμηνεία, γιατί  το  Ευαγγέλιό  του  στερείται  εισαγωγής  και  επιλόγου.  Ο  Επιφάνιος διασώζει την πληροφορία ότι ο Μάρκος υπήρξε ένας από τους Εβδομήκοντα Μαθητές του Κυρίου και ότι ανήκε σε εκείνους που σκανδαλίσθηκαν από τα λόγια που είπε ο Ιησούς στο κατά  Ιωάννην Ευαγγέλιο για τη βρώση της Σάρκας Του και τον εγκατέλειψαν. Άλλοι υποστηρίζουν  ότι  ο  Ευαγγελιστής  Μάρκος  ίδρυσε  και  την  Εκκλησία  της Ακηλυΐας  της  Ιταλίας  και  εργάσθηκε  αποστολικά στη  Δύση,  στη  Ρώμη  και στα  Μεδιόλανα. Τέλος, η εκκλησιαστική  παράδοση  γενικότερα  θεωρεί  τον Απόστολο Μάρκο ιδρυτή και πρώτο Επίσκοπο της Εκκλησίας της Αλεξάνδρειας.

Ο  Απόστολος  Μάρκος  μετέβη στην  Αίγυπτο  περί τα τέλη  του  έτους  62  μ.Χ., ημέρα του Πάσχα, οι Εθνικοί τον συνέλαβαν, τον υπέβαλαν σε φρικτά βασανιστήρια και τον έριξαν στη  φυλακή. Την επόμενη, δεύτερη  ημέρα  της Κυριακής  του  Πάσχα,  τον  έσυραν  ανά  τις  οδούς  της  Αλεξάνδρειας  και μαρτύρησε,  ευχαριστώντας  τον  Θεό  διότι  αξιώθηκε  να  μαρτυρήσει  υπέρ του  Αγίου  Ονόματος  Αυτού. Οι ειδωλολάτρες  θέλησαν  να  κάψουν  το  άγιο λείψανό του σε τόπο που ονομαζόταν «εις τους  Αγγέλους»,  όπου  αργότερα ιδρύθηκε  και  ναός,  το  «Αγγέλιον»,  αλλά  λόγω  της  θύελλας που  ξέσπασε  με βροχή και χαλάζι, εγκατέλειψαν το ιερό λείψανο και έφυγαν.  Οι  Χριστιανοί  αφού  παρέλαβαν  το  τίμιο  σκήνωμα  του Αγίου  το  κατέθεσαν  σε  μνημείο, επί  του   οποίου  οικοδομήθηκε  ναός  προς  τιμήν  του.

Το ιερό λείψανο του Αποστόλου και Ευαγγελιστού Μάρκου, αργότερα μετακομίσθηκε στη Βενετία από Βενετούς ναυτικούς. Η πράξη δικαιολογήθηκε πολύ αργότερα με αναφορά σε κάποια προφητεία που Άγγελος  Κυρίου  έδωσε  στον  Απόστολο  Μάρκο,  σύμφωνα  με  την  οποία  το σκήνωμά  του  θα  αναπαυόταν  κάποτε  στη  Βενετία.  Ή  γενικώς  αποδεκτή άποψη της ιστορίας αυτής από τους  Βενετούς  απεικονίσθηκε  σε  ψηφιδωτά μέσα  στη  βασιλική του  Αγίου  Μάρκου.  Εκεί  ιστορείται  το  επιχείρημα  δύο Βενετών εμπόρων οι οποίοι, με την βοήθεια δύο Ελλήνων μοναχών, αφαίρεσαν  το  ιερό  λείψανο  από  το  προσκύνημά του  στην  Αλεξάνδρεια, δωροδοκώντας  την  φρουρά  και αντικαθιστώντας το ιερό λείψανο με το σκήνωμα  ενός  αγνώστου  Αγίου.  Όταν ανέβασαν το ιερό λείψανο πάνω  στο πλοίο, φρόντισαν να το προστατεύσουν από τα ερευνητικὰά  βλέμματα των Αράβων λιμενικών, αλλά και από την ευωδία αγιότητος που ανέδυε, κρύβοντάς το κάτω από τεμαχισμένα χοιρινά κρέατα. Οι Άραβες, ως ευλαβείς Μουσουλμάνοι, ένιωσαν φρίκη στη θέα και τη δυσωδία των χοίρων.  Έτσι  το  πλοίο  με  τον  πολύτιμο  θησαυρό  αναχώρησε άμεσα. Στο εκπληκτικά  ταχύ  ταξίδι  επιστροφής στη  Βενετία, το πλοίο παραλίγο να συντριβεί ολοσχερώς. Όμως ο Άγιος ήταν εκεί, για να ξυπνήσει τον κυβερνήτη  και  να  αποφευχθεί  η  συμφορά.

Το γεγονός αυτό είναι σίγουρα εμπλουτισμένο με πλασματικές λεπτομέρειες. Όμως, η κλοπή ήταν αδιαμφισβήτητη. Τα ελατήρια της κλοπής ήταν τόσο πολιτικά όσο και θρησκευτικά. Στην αρχή  το  ιερό λείψανο  τοποθετήθηκε  και  φυλάχθηκε  σε  μία  κρυφή  αίθουσα  δίπλα  στο παλάτι του δόγη. Στη διαθήκη  του,  ο  δόγης  Ιουστινιανός  όρισε,  η  σύζυγός του να οικοδομήσει ναό προς τιμήν του Αγίου  Μάρκου ανάμεσα στο  παλάτι και το παρεκκλήσιο του Αγίου Θεοδώρου. Η ανέγερση του κτίσματος άρχισε το έτος 832 μ.Χ. και τελείωσε μετά από 34 έτη.
Στο κατά Μάρκον Ευαγγέλιο βρίσκουμε μόνο μερικά χαρακτηριστικά επεισόδια  από  το  βίο  και  τη  διδασκαλία του  Χριστού,  σταχυολογημένα  από την πλούσια παράδοση της Εκκλησίας. Οι αποσπασματικές αυτές πληροφορίες έχουν ένα βαθύτερο θεολογικό σύνδεσμο μεταξύ τους και αποσκοπούν στο να δείξουν ότι στο Πρόσωπο του Ιησού Χριστού πραγματοποιήθηκαν οι επαγγελίες του Θεού για την σωτηρία της ανθρωπότητας.  Οι  θαυματουργικές πράξεις του  Κυρίου  στο  Ευαγγέλιο  του Μάρκου  μαρτυρούν  για  τη  μεσσιανική εξουσία  του  Κυρίου,  με  την  οποία  ο Υιός του Θεού κατανικά τις δαιμονικές δυνάμεις και  ελευθερώνει  τους ανθρώπους  από την κυριαρχία τους. Τα πραχθέντα  αποκορυφώνονται στον  Σταυρό  του  Ιησού,  όπου  θριαμβεύει  με  την  Ανάσταση η αγάπη του Θεού έναντι των δαιμονικών δυνάμεων. Για το γεγονός του Σταυρού προετοιμάζει  ο  ιερός  Ευαγγελιστής  τον  αναγνώστη  ήδη  από  τις  αρχές  του Ευαγγελίου του. Η  θεολογική σκέψη του Αποστόλου Μάρκου κινείται μεταξύ τωρινών παθημάτων των πιστών και μέλλουσας δόξας με αποκορύφωμα  τη  μέλλουσα  δόξα.

Απολυτίκιο. Ήχος δ’. Ταχύ προκατάλαβε.  
Του Πέτρου συνέκδημος, και κοινωνός ιερός, του Λόγου διάκονος, και υποφήτης σοφός, εδείχθης Απόστολε· όθεν το του Σωτήρος, Ευαγγέλιον θείον, Μάρκε διαχαράττεις, ως ουράνιος μύστης· διο Ευαγγελιστά  σε,  πόθω γεραίρομεν.

Κοντάκιον. Ήχος β. Τα άνω ζητών.   
Εξ ύψους λαβών, την χάριν την του Πνεύματος, ρητόρων, διέλυσας Απόστολε, και  τα  έθνη  άπαντα,  σαγηνεύσας,  Μάρκε  παναοίδιμε,  τω  σω Δεσπότη  προσήγαγες,  το  θείον  κηρύξας  Ευαγγέλιον.

Μεγαλυνάριον.
Πέτρω  τω  θεόπτη  μαθητευθείς, των υπερκοσμίων, εχρημάτισας  μυητής· όθεν του Σωτήρος, ημίν ευηγγελίσω, ω Μάρκε θεηγόρε, την  συγκατάβασιν.