Ο Όσιος Νικόλαος ο Ομολογητής ο Στουδίτης

Ο  Όσιος  Νικόλαος  ο  Ομολογητής  εγεννήθηκε στην Κυδωνία της Κρήτης το 792 μ.Χ. Σε νεαρή  ηλικία οι  γονείς του  τον έστειλαν στην Κωνσταντινούπολη, στον θείο του Θεοφάνη, που ήταν μοναχός στην περιώνυμη μονή του Στουδίου, όπου  και  έγινε  και  αυτός  μοναχός.  Στην ησυχία της Μονής, ο Νικόλαος είχε την ευκαιρία να λάβει μεγάλη θεολογική  και φιλολογική παιδεία, να διακριθεί στους ασκητικούς αγώνες και να φθάσει στα ύψη της ηθικής τελειότητος. Ο Όσιος αναδείχθηκε  και  στην  τέχνη  της  αντιγραφής  χειρογράφων.

Κατά  την  περίοδο  της  εικονομαχίας, η  Μονή  Στουδίου  και  οι  μοναχοί της υπέστησαν μεγάλες διώξεις για την προσήλωσή τους στον αγώνα υπέρ  των αγίων εικόνων. Ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Νικηφόρος (806 – 815 μ.Χ.) αντιστάθηκε, ο δε αυτοκράτορας Λέων ο Ε’ (813 – 820  μ.Χ.) συνεκάλεσε Σύνοδο η οποία  κατεδίκασε  τον  Πατριάρχη  και  τον  εξόρισε στην Προικόννησο. Διάδοχός του εχειροτονήθηκε ο Θεόδοτος ο Μελισσηνός (815 – 821 μ.Χ.), ο οποίος συγκρότησε Σύνοδο, για να καταδικάσει  τους  προμάχους  της  Εκκλησίας. Στη  Σύνοδο  προσεκάλεσε τον  ηγούμενο  της  Μονής  Στουδίου  Θεόδωρο, ο οποίος ήταν επικεφαλής της  αντιδράσεως εναντίον των εικονομάχων. Ο  Όσιος Θεόδωρος δεν προσήλθε στη Σύνοδο, όχι γιατί εφοβόταν, αλλά γιατί ήθελε να στιγματίσει δια της αποχής του την  παράνομη  συγκρότηση  της  Συνόδου. Ο  Όσιος Νικόλαος εξορίσθηκε μαζί με τον ηγούμενο της Μονής  Θεόδωρο. Λίγο μετά εφυλακίσθηκε για τρία χρόνια, παλεύοντας με τη  δίψα  και  την πείνα, και  στη συνέχεια  εξορίσθηκε στη  Σμύρνη. Και  εκεί  τον  έριξαν  στη φυλακή.

Ο διάδοχος του Λέοντος του Ε’, Μιχαήλ Β’ ο  Τραυλός (820 – 829  μ.Χ.), επέτρεψε  την  επάνοδο  σε  όλους  τους  εξορισθέντες  υπό  του  Λέοντος  Ε’. Κατά την επιστροφή του ο Όσιος επισκέφθηκε στην Χαλκηδόνα τον Πατριάρχη  και  συναγωνιστή  του  Νικηφόρο.  Ακολούθως  έμεινε  για  λίγο χρόνο στον Αστακηνό Κόλπο, και τέλος επανήλθε στη Μονή του Στουδίου. Αλλά για λίγο μόνο, αφού ο αυτοκράτορας αρνήθηκε να αποδώσει  στους  Ορθοδόξους τις  αφαιρεθείσες  από  αυτούς  εκκλησίες  και να επιτρέψει την ανάρτηση εικόνων σε αυτές. Ακολουθεί τον αυτοεξόριστο  Γέροντά του,  Όσιο  Θεόδωρο,  στη  νήσο  Πρίγκηπο.  Ο  Όσιος Νικόλαος, με την λήξη της εικονομαχίας και μετά τον θάνατο του εικονομάχου αυτοκράτορος Θεοφίλου (829 – 842 μ.Χ.), επέστρεψε στη Μονή του Στουδίου και εξελέγη ηγούμενος αυτής. Λίγο αργότερα παραιτείται,  προτείνοντας  ως  διάδοχό  του  τον  πρεσβύτερο  Σωφρόνιο.

Μετά από πολλές διώξεις και αυτοεξορία σε μετόχι της Μονής του Στουδίου, στο Πραίνετο της Νικομήδειας, ιδρύει, το έτος 859 μ.Χ., το μοναστήρι του Κονορωβίου βοηθούμενος από κάποιον πλούσιο και ευσεβή  που  ονομαζόταν  Σαμουήλ. Αλλά  και  από εδώ τον παρέσυραν οι εκκλησιαστικές έριδες μεταξύ των οπαδών των  Πατριαρχών  Ιγνατίου  και Φωτίου. Μετέβη λοιπόν, από εδώ στην  Προικόννησο,  μετά  στη  Μυτιλήνη και στη συνέχεια στο Εξαμίλι της Θρακικής Χερσονήσου, απ’ όπου οδηγήθηκε με συνοδεία  φρουράς,  το  έτος  866  μ.Χ.,  ως  αιχμάλωτος  κατά κάποιο τρόπο, στή Μονή του Στουδίου.  Το  επόμενο  έτος  ο  αυτοκράτορας Βασίλειος ο Α’ (867 – 886 μ.Χ.) και ο  Πατριάρχης  Ιγνάτιος, κατά τη  δεύτερη πατριαρχία του (867 – 877 μ.Χ.), προσέφεραν στον  πολυπαθή  Όσιο την ηγουμενία της Μονής του Στουδίου. Εκείνος, λυπούμενος για την ακαταστασία της εποχής, αρνήθηκε.
Ο  Όσιος  Νικόλαος  εκοιμήθηκε  με  ειρήνη  το  έτος  868  μ.Χ. και το  τίμιο λείψανό του κατατέθηκε κοντά στα ιερά σκηνώματα των  ενδόξων Στουδιτών  Ναυκρατίου  και  Θεοδώρου.

Απολυτίκιο. Ήχος γ’. Θείας πίστεως.
Θείον βλάστημα, της Κυδωνίας, και υπόδειγμα, οσίου βίου, ανεδείχθης Στουδίτα Νικόλαε· και του Χριστού την Εικόνα σεβόμενος, ομολογίας αγώσι διέπρεψας. Πάτερ Όσιε, Χριστόν τον Θεόν ικέτευε, δωρήσασθε  ημίν το  μέγα  έλεος.

Κοντάκιο.  Ήχος  πλ. δ’.  Τη  υπερμάχω.

Εκ  Κυδωνίας  ως  φωστήρ  λαμπρός  ανέτειλας

Και  Εκκλησίας  καταυγάζεις  τα  πληρώματα

Τη   στερρά  ομολογία  σου  Θεοφόρε.

Της  Εικόνος  του  Χριστού  γαρ  την  προσκύνησιν

Τοις αγώσί σου και πόνοις κατετράνωσας.    
Όθεν  κράζομεν, χαίροις  Πάτερ  Νικόλε.

Μεγαλυνάριο.
Χαίροις Κυδωνίας θείος βλαστός, και Μονής Στουδίου, τύπος έμπνους προς  αρετήν· της ομολογίας, το θείον χαίρε στόμα, Νικόλαε παμμάκαρ, Κρητών  αγλάϊσμα.