Σύναξις Αγίου Ιωάννου Προδρόμου και η μετένεξις της Αγίας αυτού Χειρός εις Κωνσταντινούπολη

Από  πολύ  παλιά έχει καθοριστεί  να εορτάζουμε κατά την επομένη ημέρα  των  Αγίων Θεοφανείων, τη Σύναξη του Προφήτου, Προδρόμου  και  Βαπτιστού  Ιωάννου, για τον λόγο ότι  αξιώθηκε να βαπτίσει  τον Ιησού  Χριστό. Ο Τίμιος Πρόδρομος υπήρξε ο  Όρθρος που  ανήγγειλε τον ερχομό της  ημέρας του  Κυρίου. Ο Όρθρος που προηγήθηκε της ανατολής του  Ηλίου της δικαιοσύνης. Έτσι τον ονομάζει ένας ύμνος των Θεοφανείων. «Φωνή  βοώντος εν τη ερήμω, ετοιμάσατε την οδόν Κυρίου». Ομιλεί  το στόμα του Ασκητού. Ο χαρισματικός  άνθρωπος που αναδείχθηκε «μείζων εν γεννητοίς γυναικών». Ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος  κηρύσσει προδρομικά μέσα στην έρημο το μήνυμα του Ευαγγελίου του Χριστού. Ξαναθυμίζει τα προφητικά λόγια του Ησαΐου, ο Ευαγγελιστής Μάρκος, που βεβαίως αναφέρονται στο μεγάλο ερημίτη του Ιορδάνη. Ο Ιωάννης ο Πρόδρομος κηρύσσει, με πέντε βαρυσήμαντες λέξεις, ό, τι θα διδάξει  αργότερα ο Ιησούς: «Μετανοείτε, ήγγικε γαρ η βασιλεία των ουρανών». Λίγες σε αριθμό οι λέξεις του, αλλά βαριές σε δύναμη μαρτυρίας. Ο άγγελος της  ερήμου προετοιμάζει τον ερχομό του Κυρίου και κηρύσσει συνοπτικά  τις διαστάσεις  του  λυτρωτικού Του έργου. Το προδρομικό αυτό έργο του Ιωάννη καθαγιάζεται και επικυρώνεται  από τον εν Τριάδι Θεό στο  γεγονός της  βαπτίσεως του Κυρίου. Ο  Ιωάννης ο Βαπτιστής  ήταν αναμφίβολα μία ασκητική φυσιογνωμία, «είχε το ένδυμα αυτού  από τριχών καμήλου και ζώνην δερμάτινην περί την οσφύν αυτού, η δε τροφή αυτού  ήν ακρίδες και  μέλι άγριον». Αυτό σημαίνει πως ο Ιωάννης ήταν συγχρόνως και πρόδρομος, αλλά  και υπόσχεση  όλων των Αγίων Ασκητών της χριστιανικής ερήμου. Είναι πολύ  χαρακτηριστικό ότι το βασικό έργο του Ιωάννη ήταν να αφυπνήσει τις συνειδήσεις των ακουόντων το κήρυγμά του  και  όχι να θωπεύσει τα αυτιά τους. Το κήρυγμά του, κήρυγμα μετανοίας, σκόπευε στην συνειδητοποίηση  και  εξαγόρευση της ενοχής τους, των αμαρτιών τους. «Και εξεπορεύετο προς αυτόν πάσα η Ιουδαία χώρα και οι Ιεροσολυμίται, και εβαπτίζοντο πάντες εν τω Ιορδάνη ποταμώ υπ’ αυτού εξομολογούμενοι τας αμαρτίας αυτών». Η αμαρτία, η φωνή του αγγέλου της ερήμου, είναι η ίδια η φωνή της Εκκλησίας που  βοηθάει τον άνθρωπο να αναγνωρίσει στο πρόσωπο του Χριστού τον Μεσσία μέσα στην ξερή και  άνυδρη έρημο του παρόντος κόσμου. Η Εκκλησία μας καλεί στην σημερινή  εορτή  να ακούσουμε την «φωνή βοώντος εν τη ερήμω…» και  να προετοιμάσουμε όλοι μας «την οδόν Κυρίου», για να εξανθήσει  η έρημος που  ζούμε και λέγεται σύγχρονη κοινωνία και ο καθένας μας να βιώσει το βαθύτερο και πολυδύναμο νόημά της με το «απελθείν» όχι σε τόπο έρημο, έξω του κόσμου, αλλά «απελθείν εις ερημίαν των παθών του». Όμως, την ημέρα αυτή εορτάζουμε και το γεγονός της μεταφοράς στην Κωνσταντινούπολη της τιμίας Χειρός του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, που έγινε κατά τον ακόλουθο τρόπο: Όταν ο Ευαγγελιστής Λουκάς μετέβη στην πόλη Σεβαστή, στην οποία είχε ενταφιαστεί το τίμιο λείψανο του  Προδρόμου, παρέλαβε από τον τάφο την δεξιά Χείρα του Αγίου  Ιωάννου  και την μετέφερε στην Αντιόχεια. Δια της δεξιάς Χειρός του  Προδρόμου γίνονταν στην Αντιόχεια πολλά θαύματα. Λέγεται μάλιστα ότι κατά την εορτή  της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού, ο Επίσκοπος  ανύψωνε και  την τίμια Χείρα. Την ωρα της ανυψώσεως άλλοτε εκτεινόταν και άλλοτε συστελλόταν. Με την έκτασή της δήλωνε ευφορία  καρπών, ενώ με την συστολή της δήλωνε ανέχεια και  φτώχεια. Για το λόγο αυτό πολλοί αυτοκράτορες του Βυζαντίου επιθυμούσαν να την πάρουν και, κυρίως, οι Κωνσταντίνος και Ρωμανός οι Πορφυρογέννητοι. Έτσι λοιπόν, κατά την περίοδο που διετέλεσαν αυτοκράτορες αυτοί  οι δυό, κάποιος Διάκονος της Εκκλησίας των Αντιοχέων, Ιώβ ονομαζόμενος, ένα βράδυ, που κατά την παράδοση οι χριστιανοί  τελούσαν την ακολουθία του Αγιασμού, άρπαξε την Αγία Χείρα του  Προδρόμου και την μετέφερε στην Κωνσταντινούπολη. Εκεί  ο φιλόχριστος αυτοκράτορας, αφού την ασπάστηκε με πολύ σεβασμό, την τοποθέτησε στα  βασιλικά ανάκτορα. Η σύναξη των πιστών, σε ανάμνηση του  γεγονότος της μετακομιδής της τιμίας Χείρας του Προδρόμου στην Κωνσταντινούπολη, ετελείτο στην περιοχή του  Φορακίου (ή Σφωρακίου).

Ἀπολυτίκιον. Ἦχος β’.    
Μνήμη δικαίου μετ’ ἐγκωμίων· σοὶ δὲ ἀρκέσει ἡ μαρτυρία τοῦ Κυρίου Πρόδρομε· ἀνεδείχθης γὰρ ὄντως καὶ Προφητῶν σεβασμιώτερος, ὅτι καὶ ἐν ῥείθροις βαπτίσαι, κατηξιώθης τὸν κηρυττόμενον. Ὅθεν τῆς ἀληθείας ὑπεραθλήσας, χαίρων εὐηγγελίσω, καὶ τοὶς ἐν ᾍδῃ, Θεὸν φανερωθέντα ἐν σαρκί, τὸν αἴροντα τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου, καὶ παρέχοντα ἡμῖν τὸ μέγα ἔλεος.

Κοντάκιον. Ἦχος πλάγιος β’.  
Τὴν σωματικήν σου παρουσίαν δεδοικώς, ὁ Ἰορδάνης φόβῳ ὑπεστρέφετο· τὴν προφητικὴν δὲ λειτουργίαν ἐκπληρῶν, ὁ  Ἰωάννης τρόμῳ ὑπεστέλλετο· τῶν Ἀγγέλων αἱ τάξεις ἐξεπλήττοντο, ὁρῶσαί σε ἐν ῥείθροις σαρκὶ βαπτιζόμενον· καὶ πάντες οἱ ἐν τῷ σκότει κατηυγάζοντο, ἀνυμνοῦντές σε τὸν φανέντα, καὶ φωτίσαντα τὰ πάντα.

Μεγαλυνάριον
Χειρί σου βαπτίσας, ὦ Βαπτιστά, τὸν διὰ θαλάσσης, ἀγαγόντα τὸν Ἰσραήλ, Προφητῶν ἁπάντων, ὑπέρτερος ἐδείχθης· διὸ ἀνευφημοῦμεν τὴν θείαν χάριν σου.