Σύναξις των Αγίων Εβδομήκοντα Αποστόλων

Περί  των Αγίων Αποστόλων μας πληροφορεί το κατά Λουκάν Ευαγγέλιο στο ι’ κεφάλαιον: «Μετά δε ταύτα ανέδειξεν ο Κύριος και ετέρους εβδομήκοντα και απέστειλεν αυτούς ανά δύο προ προσώπου αυτού εις πάσαν πόλιν και τόπον ού ήμελλεν αυτός έρχεσθαι. Έλεγεν ούν προς αυτούς· ο μεν θερισμός πολύς, οι δε εργάται ολίγοι. Δεήθητε ούν του κυρίου του θερισμού, όπως εκβάλη εργάτας εις τον θερισμόν αυτού. Υπάγετε· ιδού εγώ αποστέλλω υμάς ως άρνας εν μέσω λύκων. Μη βαστάζετε βαλλάντιον, μη πήραν, μηδέ υποδήματα, και μηδένα κατά την οδόν ασπάσησθε· εις ήν δ’ άν οικίαν εισέρχησθε, πρώτον λέγετε· ειρήνη τω οίκω τούτω και εάν ή εκεί υιός ειρήνης, επαναπαύετε επ’ αυτόν η ειρήνη υμών· ει δε μήγε, εφ’ υμάς ανακάμψει… και θεραπεύετε τους εν αυτή  ασθενείς, και  λέγετε αυτοίς· ήγγικεν εφ’ υμάς η βασιλεία του Θεού». Τους εξέλεξε ο Χριστός ύστερα από τους Δώδεκα, για να βοηθούν το σωτήριο έργο του και να διακονούν το σχέδιο της Θείας Οικονομίας.

Οι Πατέρες της Εκκλησίας, της πρώτης χριστιανικής περιόδου, προσπάθησαν να τους ταυτίσουν σταχυολογώντας πρόσωπα της Καινής Διαθήκης, κυρίως από το βιβλίο των Πράξεων καθώς και από τις Επιστολές του Αποστόλου Παύλου. Η πρώτη απόπειρα καταρτίσεως καταλόγων των ονομάτων των εβδομήκοντα Αποστόλων έγινε σε αντίδραση ενεργειών των Γνωστικών, οι οποίοι είχαν ανορθόδοξη και εσφαλμένη αντίληψη περί του  επισκοπικού αξιώματος και της αδιάκοπης αποστολικής διαδοχής και αποσκοπούσε να προβάλει πρόσωπα με αναμφισβήτητο εκκλησιαστικό κύρος, που ήσαν άμεσα συνεχιστές του έργου των Δώδεκα Αποστόλων.

Από  την εποχή του πρώτου Σχίσματος (867 μ.Χ.), όταν το «παπικόν πρωτείον  εξήλθεν πλέον της θεωρητικής και  αορίστου μορφής την οποίαν μέχρι τούδε διετήρει και έλαβε πρακτικήν και ωρισμένην μορφήν επικίνδυνον δια την ανεξαρτησίαν της Αποστολικής Εκκλησίας», προβάλλονται ιδιαίτερα από την Ορθόδοξη Εκκλησία οι Εβδομήκοντα Απόστολοι, σε αντίδραση στις γνωστές θέσεις της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας περί του πρωτείου του  Πάπα.

Γι’ αυτό, άν και έκαστος των Αποστόλων εορτάζει σε τακτή ξεχωριστή ημέρα, η Εκκλησία μας όρισε και ιδία ημέρα για την κοινή εορτή αυτών που  κακοπάθησαν για το Ευαγγέλιο του  Υιού  και Λόγου του Θεού.

Αυτοί  είναι:

1.        Άγαβος, προφήτης, ο οποίος προεφήτευσε την σύλληψη του Αποστόλου Παύλου και τον μέγα λιμό εις Ιερουσαλήμ († 8 Απριλίου).

2.        Ακύλας, μαθητής του Αποστόλου Παύλου, μετά  της σζύγου αυτού Πρισκίλλης,  μαρτυρικά τελειωθέντες († 14 Ιουλίου, † 13 Φεβρουαρίου).

3.        Αμπλίας, Επίσκοπος Οδυσσουπόλεως (της Μακεδονίας), υπό του Αποστόλου Ανδρέου εγκατασταθείς και υπό των εθνικών αναιρεθείς († 31 Οκτωβρίου).

4.        Ανανίας, μαθητής του Κυρίου στη Δαμασκό, συναντήσας, καθ’ υπόδειξιν του  Κυρίου, τον Σαούλ (Παύλο) τυφλωθέντα, τον οποίο εθεράπευσε και εβάπτισε. Έγινε Επίσκοπος Δαμασκού, τελειωθείς δια λιθοβολισμού  († 1 Οκτωβρίου).

5.        Ανδρόνικος, Επίσκοπος Πανονίας († 17 Μαΐου, † 30 Ιουλίου, 22 Φεβρουαρίου εύρεσις λειψάνων).

6.        Απελλής, Επίσκοπος Σμύρνης († 10 Σεπτεμβρίου).

7.        Απελλής (έτερος ή ο προηγούμενος), Επίσκοπος της εν Θράκη Ηρακλείας († 31 Οκτωβρίου).

8.        Απολλώ(ς), Επίσκοπος Καισαρείας († 8 Δεκεμβρίου).

9.        Απφία(ς) (ή Απφίων)· σαφώς πρόκειται περί γυναίκας Αποστόλου, την οποία αναφέρει ο Απόστολος Παύλος στην προς Φιλήμονα επιστολή: «και Απφίᾳ τη αγαπητή». Συνεμαρτύρησε μετά των Αποστόλων Φιλήμονος, Αρχίππου και Ονησίμου επί Νέρωνος (φέρεται ως σύζυγος του Φιλήμονος) († 22 Νεομβρίου, †19 Φεβρουαρίου).

10.     Αρίσταρχος, Επίσκοπος της εν Συρία Απαμείας, αποκεφαλισθείς υπό  Νέρωνος († 27 Σεπτεμβρίου, † 14 Απριλίου).

11.     Αριστόβουλος, Επίσκοπος Βρεττανίας, αδελφός του Αποστόλου Βαρνάβα († 31 Οκτωβρίου, † 15 Μαρτίου).

12.     Αρτεμάς, Επίσκοπος Λύστρων († 30 Οκτωβρίου).

13.     Άρχιππος, μαθητής του Αποστόλου Παύλου εις Κολοσσάς. Ετελειώθηκε μαρτυρικά υπό Νέρωνος († 22 Νεομβρίου, † 19 Φεβρουαρίου).

14.     Ασύγκριτος, Επίσκοπος Υρκανίας, ετελειώθηκε μαρτυρικώς († 8 Απριλίου).

15.     Αχαϊκός, μαθητής του Αποστόλου Παύλου στην Κόρινθο, ετελειώθηκε από  λιμό  και  δίψα († 15 Ιουνίου).

16.     Βαρνάβας ή  Ιωσής, Κύπριος την πατρίδα, από τους ελληνιστές Εβραίους της νήσου και από τη φυλή του Λευΐ. Από Ιωσής, για  το γλυκύ του κήρυγμα, μετονομάσθηκε Βαρνάβας, που σημαίνει «υιός παρακλήσεως». Συνέκδημος του Αποστόλου Παύλου, εκήρυξε το Ευαγγέλιο στην Αντιόχεια, Ιερουσαλὴμ, Ρώμη, Αλεξάνδρεια και Κύπρο, όπου λιθοβολήθηκε και παραδόθηκε στο πυρ. Είναι ο ιδρυτής της Εκκλησίας της  Κύπου († 11 Ιουνίου).

17.     Γάϊος, Επίσκοπος Εφέσου († 5 Νοεμβρίου).

18.     Επαινετός, Επίσκοπος Καρθαγένης († 30 Ιουλίου).

19.     Επαφρόδιτος (ή Επαφράς), Επίσκοπος Κολοφώνος ή Κολώνης ή Αδράκης († 8 Δεκεμβρίου).

20.     Έραστος, οικονόμος της Εκκλησίας Ιεροσολύμων και Επίσκοπος Πανεάδος († 10 Νοεμβρίου).

21.     Ερμάς, Επίσκοπος Φιλίππων ή  Φιλιππουπόλεως († 5 Νοεμβρίου).

22.     Ερμής, Επίσκοπος Δαλματίας († 8 Μαρτίου).

23.     Εύβουλος, μαθητής του Αποστόλου Παύλου († 28 Φεβρουαρίου).

24.     Εύοδος, Επίσκοπος Αντιοχείας, διάδοχος του Αποστόλου Πέτρου († 7 Σεπτεμβρίου).

25.     Ζακχαίος, αρχιτελώνης της Ιεριχώ, τον οποίον εκάλεσε ο Κύριος († 20 Ἀπριλίου).

26.     Ζηνάς ή Ζήνων, Επίσκοπος Διοσπόλεως της Λαοδικείας († 27 Σεπτεμβρίου).

27.     Ηρωδίων και Ροδίων ή Ρόδιος, Επίσκοπος Νέων Πατρών, ακόλουθος των Αποστόλων, ετελειώθηκε μαρτυρικά  υπό  Ιουδαίων και  εθνικών ή Επίσκοπος Ταρσού, ακόλουθος του Αποστόλου Πέτρου στη Ρώμη, αποκεφαλίσθηκε υπό Νέρωνος μετά του Ολυμπά († 28 Μαρτίου, † 8 Απριλίου, † 10 Νοεμβρίου).

28.     Ιάκωβος ο Αδελφόθεος, αδελφός του Κυρίου και  υιός Ιωσήφ του Μνήστορος, συγγραφεύς της φερωνύμου Καθολικής Επιστολής και πρώτος Ιεράρχης Ιεροσολύμων. Ο Άγιος ετελειώθηκε μαρτυρικώς υπό Ιουδαίων († 23 Οκτωβρίου και Κυριακή μετά την Χριστού γέννησιν).

29.     Ιάκωβος ο Αλφαίου ή Αλφαίος, αδελφός Ματθαίου του Ευαγγελιστού († 9 Οκτωβρίου, † 26 Μαΐου).

30.     Ιάσων, Επίσκοπος Ταρσού, μαθητής του Αποστόλου Παύλου (†29 Απριλίου).

31.     Ιούδας ο Ιακώβου ή Θαδδαίος και Λεββαίος, αδελφός κατά σάρκα του Κυρίου και  υιός του Ιωσήφ του  Μνήστορος, αδελφός δε γνήσιος Ιακώβου του  Αδελφοθέου († 19 Ιουνίου, † 21 Αυγούστου).

32.     Ιουνία(ς)· πρόκειται περί ανδρός Αποστόλου, τον οποίο αναφέρει ο Απόστολος Παύλος στην προς Ρωμαίους επιστολή: «ασπάσασθε Ανδρόνικον και Ιουνίαν τους συγγενείς μου και συναιχμαλώτους μου, οίτινες εισιν επίσημοι εν τοις αποστόλοις». Δυστυχώς στους Συναξαριστές θεωρήθηκε ως γυναίκα, ενώ σε πολλούς κώδικες γράφεται ορθώς: «(Ανδρόνικος) συνεπόμενον έχων και τον υπερθαύμαστον Ιουνίαν». Και το δίστιχο μαρτυρεί: «Ιουνία(ς) τέθνηκε μηνί Μαΐω, ός πρώτος εστίν εισιών Ιουνίου» (†17 Μαΐου, † 22 Φεβρπυαρίου – εύρεση των ιερών λειψάνων).

33.     Ιούστος ή Ἰωσήφ ή Βαρσαββάς ή Ιησούς ή Ιωσής, Επίσκοπος Ελευθερουπόλεως, ο σύμψηφος γενόμενος του Ματθίου, ο αδελφόθεος († 30 Οκτωβρίου).

34.     Καίσαρ, Επίσκοπος Κορώνης († 8 Δεκεμβρίου).

35.     Κάρπος, Επίσκοπος Βερόης ή  Βεροίας της Θράκης († 26 Μαΐου).

36.     Κηφάς († 8 Δεκεμβρίου).

37.     Κλήμης, Επίσκοπος Σαρδέων ή Σαρδικής († 10 Σεπτεμβρίου).

38.     Κοδράτος, Επίσκοπος Αθηνών. Ετελειώθη μαρτυρικά στη Μαγνησία († 21 Σεπτεμβρίου).

39.     Κουάρτος, Επίσκοπος Βηρυτού (†10 Νοεμβρίου).

40.     Κρήσκης, Επίσκοπος Καρχηδόνος († 30 Ιουλίου).

41.     Λίνος, Επίσκοπος Ρώμης μετά τον Απόστολο Πέτρο († 5 Νοεμβρίου).

42.     Λουκάς ή Λούκιος, Επίσκοπος της εν Συρία Λαοδικείας, διάφορος του Ευαγγελιστού, «όν ο μακάριος Παύλος εν τη προς Τιμόθεον επιστολή  μαρτυρεί» († 10 Σεπτεμβρίου).

43.     Μάρκος, ο και Ιωάννης, Επίσκοπος Βύβλου της Αντιόχειας, διάφορος του Ευαγγελιστού «ού ο Απόστολος Λουκάς εν ταις Πράξεσι μέμνηται» († 27 Σεπτεμβρίου).

44.     Μάρκος (έτερος), ανεψιός του Βαρνάβα, Επίσκοπος  Απολλωνιάδος, διάφορος του Ευαγγελιστού και του προηγουμένου, «ού ο Απόστολος εν ταις επιστολαίς μέμνηται» (†30 Οκτωβρίου).

45.     Ματθίας, ο δια κλήρου αναπληρώσας Ιούδα τον προδότη και συγκαταριθμηθείς στους Δώδεκα († 9 Αυγούστου).

46.     Νάρκισσος, Επίσκοπος Αθηνών. Ετελειώθη μαρτυρικά († 31 Οκτωβρίου).

47.     Νικάνωρ, διάκονος εκ των επτά, τελειωθείς την αυτή ημέρα μετά του  αρχιδιακόνου Στεφάνου († 28 Ιουλίου).

48.     Νυμφάς, μαθητής του  Αποστόλου Παύλου († 28 Φεβρουαρίου).

49.     Ολυμπάς, ακόλουθος του Αποστόλου Πέτρου στη Ρώμη, αποκεφαλίσθηκε υπό Νέρωνος μετά του Ροδίωνος († 10 Νοεμβρίου).

50.     Ονήσιμος, μαθητής του Αποστόλου Παύλου. Ετελειώθη  μαρτυρικά στους Ποτίολους († 15 Φεβρουαρίου, † 22 Νοεμβρίου).

51.     Ονησιφόρος, Επίσκοπος Κολοφώνος, συνεργός του Αποστόλου Παύλου († 7 Σεπτεμβρίου, † 8 Δεκεμβρίου).

52.     Ουρβανός, Επίσκοπος Μακεδονίας, υπό του Αποστόλου Ανδρέου εγκατασταθείς  και  υπό των εθνικών αναιρεθείς († 31 Οκτωβρίου).

53.     Παρμενάς, διάκονος εκ των επτά († 28 Ιουλίου).

54.     Πατρόβας, Επίσκοπος Ποτιόλων († 5 Νοεμβρίου).

55.     Πούδης, ακόλουθος του Αποστόλου Παύλου. Υπέστη μαρτυρικό θάνατο επί  Νέρωνος († 14 Απριλίου).

56.     Πρόχορος, διάκονος εκ των επτά, Επίσκοπος Νικομηδείας, συνεργός του Ευαγγελιστού Ιωάννου και στη συγγραφή του Ευαγγελίου († 28 Ιουλίου).

57.     Ρούφος, Επίσκοπος Θηβών της Ελλάδος. Ετελειώθη μαρτυρικά († 8 Απριλίου).

58.     Σίλας, Επίσκοπος Κορίνθου, συνεργός του  Αποστόλου Παύλου (†30 Ιουλίου).

59.     Σιλουανός, Επίσκοπος Θεσσαλονίκης, συνεργός του Αποστόλου Παύλου († 30 Ιουλίου).

60.     Σίμων ή Συμεών ή Κλεόπας, ο αδελφόθεος, δεύτερος Επίσκοπος Ιεροσολύμων, υιός Ἰωσήφ του  Μνήστορος και  αδελφός Ιακώβου. Ο Άγιος  σταυρώθηκε επί Τραϊανού († 27 Απριλίου, † 30 Οκτωβρίου).

61.     Στάχυς. Επίσκοπος (πρώτος) Βυζαντίου, κατασταθείς  υπό  Ανδρέου του  Πρωτοκλήτου († 31 Οκτωβρίου).

62.     Στεφανάς, μαθητής του Αποστόλου Παύλου († 15 Ιουνίου).

63.     Στέφανος, πρωτομάρτυρας και αρχιδιάκονος. Ετελειώθη δια λιθοβολισμού († 27 Δεκεμβρίου, † 2 Αυγούστου, † 15 Σεπτεμβρίου).

64.     Σωσθένης, Επίσκοπος Κολοφώνος († 8 Δεκεμβρίου).

65.     Σωσίπατρος, Επίσκοπος Ικονίου, μαθητής του Αποστόλου Παύλου († 10 Νεομβρίου, † 29 Απριλίου).

66.     Τέρτιος, Επίσκοπος Ικονίου, μαθητής του Αποστόλου Παύλου († 30 Οκτωβρίου).

67.     Τιμόθεος, Επίσκοπςο Εφέσου, μαθητής του Αποστόλου Παύλου, τελειωθείς μαρτυρικά († 22 Ιανουαρίου).

68.     Τίμων, διάκονος εκ των επτά, Επίσκοπος Βόστρων, τελειωθείς μαρτυρικά († 28 Ιουλίου).

69.     Τίτος, Επίσκοπος Γορτύνης της Κρήτης, μαθητής του Αποστόλου Παύλου († 25 Αυγούστου).

70.     Τρόφιμος, ακόλουθος του Αποστόλου Παύλου. Υπέστη μαρτυρικό θάνατο επί  Νέρωνος († 14 Απριλίου).

71.     Τυχικός, Επίσκοπος Χαλκηδόνος ή Κολοφώνος, ακόλουθος του Αποστόλου Παύλου († 8 Δεκεμβρίου).

72.     Φιλήμων, Επίσκοπος Γάζης, μαθητής του Αποστόλου Παύλου, τελειωθείς μαρτυρικά στις Κολοσσές επί Νέρωνος († 19 Φεβρουαρίου, † 22 Νοεμβρίου).

73.     Φίλιππος, διάκονος εκ των επτά, εκ Καισαρείας της Παλαιστίνης, ο οποίος εβάπτισε Σίμωνα τον Μάγο και τον Ευνούχο της Κανδάκης († 11 Οκτωβρίου).

74.     Φιλόλογος, Επίσκοπος Σινώπης, κατασταθείς υπό Ανδρέου του Πρωτοκλήτου († 5 Νοεμβρίου).

75.     Φλέγων, Επίσκοπος Μαραθώνος. Ετελειώθη μαρτυρικά († 8 Απριλίου).

76.     Φουρτουνάτος, μαθητής του Αποστόλου Παύλου. Ετελειώθη μαρτυρικά (†15 Ιουνίου).

Ἀπολυτίκιον. Ἦχος γ’. Θείας Πίστεως.         
Θείας πίστεως, τῷ ἀμφιβλήστρῳ, ἐζωγρήσατε, ἐθνῶν ἀγέλας, Ἑβδομήκοντα Κυρίου Ἀπόστολοι, πρὸς εὐσεβείας τὴν θείαν ἐπίγνωσιν, ὡς δεδεγμένοι τὴν χάριν τοῦ Πνεύματος. Μύσται ἔνθεοι, Χριστῷ τῷ Θεῷ πρεσβεύσατε, δωρήσασθαι ἡμῖν τὸ μέγα ἔλεος.

Κοντάκιον. Ἦχος δ’. Ὁ ὑψωθεὶς ἐν τῷ Σταυρῷ.    
Τοὺς Ἑβδομήκοντα σοφοὺς Ἀποστόλους, ὡς εὐσεβείας γεωργοὺς θεηγόρους, χαρμονικῶς αἰνέσωμεν ᾀσμάτων ᾠδαῖς· οὗτοι γὰρ τῆς πίστεως, τὸν σωτήριον λόγον, κόσμῳ ἐγκατέσπειραν, ὡς Χριστοῦ οἰκονόμοι· καὶ νῦν ἀπαύστως νέμουσιν ὑμῖν, τῶν ἐπταισμένων θεόθεν τὴν ἄφεσιν.

Μεγαλυνάριον.
Ἑβδομηκοντάριθμος καὶ σεπτός, δῆμος Ἀποστόλων, τὸν τῆς πίστεως θησαυρόν, τοῖς ἐν ἀπιστίᾳ, διέδωκαν πλουσίως· ὑμνήσωμεν τὴν τούτων, θείαν συνέλευσιν.