Ο Άγιος Βασιλίσκος ο Μάρτυρας

Ο  Άγιος  Βασιλίσκος,  ανιψιός  του  Αγίου  Μεγαλομάρτυρος  Θεοδώρου  του  Τήρωνος, καταγόταν από το χωριό Χουμιαλά της Αμασείας και μαρτύρησε δια ξίφους επί Μαξιμιανού (285 – 305 μ.Χ.) και άρχοντος Αγρίππα.  Συνελήφθη  από  τον  ηγεμόνα  της  Καππαδοκίας  Ασκληπιάδη με τους  στρατιώτες  του  Ευτρόπιο  και  Κλεόνικο  († 3 Μαρτίου),  οι  οποίοι, επειδή  αρνήθηκαν  να θυσιάσουν στα είδωλα, τελειώθηκαν δια μαρτυρικού  θανάτου.

Ο  Άγιος  Βασιλίσκος  ρίχθηκε  στη  φυλακή  από  τους  ειδωλολάτρες  με την ελπίδα ότι, με την πάροδο του χρόνου και από τις στερήσεις και κακοπαθήσεις,  θα αρνιόταν τον Χριστό, οπότε ο αντίκτυπος από την πράξη  του  αυτή  θα  ήταν  μέγας  μεταξύ  των  Χριστιανών.  Αυτός  όμως είχε  λάβει  την  αμετάτρεπτη  απόφαση  να  πεθάνει ως Χριστιανός, έχοντας  ως  φωτεινό  παράδειγμα  τον  Μεγαλομάρτυρα  θείο  του,  ο οποίος  παρέμεινε  σταθερός  στην  ομολογία  του,  αφού  απέκρουσε  όλες τις  υποσχέσεις  και  τις  απειλές.

Μία  ημέρα  ο  Άγιος  πέτυχε,  χάρη  στην  εύνοια  των  στρατιωτών  που τον  φύλαγαν,  να  μεταβεί  στον  οίκο  του,  να  παρηγορήσει  τους  γονείς και  αδελφούς  του  και  να  τους  συστήσει  εμμονή  στη  Χριστιανική  πίστη.

Όταν πληροφορήθηκε τούτο ο ηγεμόνας Αγρίππας διέταξε να του φορέσουν  σιδερένια  υποδήματα  που  έφεραν  εσωτερικά  καρφιά  και  να τον οδηγήσουν ενώπιόν του στα  Κόμανα. Ερχόμενος  προς  τον  ηγεμόνα, όταν  ἔέφθασαν  στο  χωριό  των  Δακών,  οι  στρατιώτες  που  τον συνόδευαν τον έδεσαν σε ξερό πλάτανο, για να γευματίσουν. Τότε ο Βασιλίσκος, δια  της προσευχής  του,  πέτυχε  να  αναβλαστήσει  ο πλάτανος  και  από  την  ρίζα  του  να  αναβλύσει  μικρή  πηγή.  Αφού  είδαν το θαύμα αυτό  οι στρατιώτες, θαύμασαν και πίστεψαν στον Χριστό.
Όταν έφθασε στα Κόμανα, προσήχθη ενώπιον του Αγρίππα, ο  οποίος οδήγησε  τον Βασιλίσκο στον ειδωλολατρικό ναό, ελπίζοντας ότι το επίσημο  περιβάλλον  θα τον ωθούσε να θυσιάσει στα είδωλα. Ο Βασιλίσκος  όμως  με  θερμή  προσευχή  πέτυχε  την  πτώση  και  συντριβή των ειδώλων. Τότε ο  Αγρίππας  διέταξε  να  αποκεφαλισθεί  και  τα  ιερά λείψανά του να ριχθούν στον ποταμό.          
Χριστιανοί  των Κομάνων ανέσυραν το τίμιο σκήνωμα κρυφά και  το ενταφίασαν με ευλάβεια.           
Αργότερα, από τον εὐυσεβέστατο άρχοντα των Κομάνων Μαρίνο ανοικοδομήθηκε  ναός  προς  τιμήν  του Μάρτυρος, στον οποίο κατατέθησαν  και   τα  ιερά  αυτού  λείψανα.

Απολυτίκιον. Ήχος πλ. α’. Τον συνάναρχον Λόγον.       
Ως  βασίλειον  δώρον  και  θύμα άγιον, τω Βασιλεί των αιώνων και αθλοθέτη Θεώ, δι’ αθλήσεως στερράς προσήχθης ένδοξε· συ γαρ την πλάνην καθελών, στρατιώτης ευκλεής, πανεύφημε Βασιλίσκε, της αληθείας  εδείχθης,  Χριστώ  πρεσβεύων  υπέρ  πάντων  ημών.

Κοντάκιον. Ήχος δ’. Επεφάνης σήμερον.    
Βασιλείας  μέτοχος  επουρανίου,  Βασιλίσκε  ένδοξε,  γεγενημένος  αληθώς, σώζε  τους  πόθω  βοώντας  σοι·  χαίροις  Μαρτύρων  σεπτόν  εγκαλλώπισμα.

Μεγαλυνάριον.
Άνθραξ  ευσεβείας  αναδειχθείς,  πυρί  οὐυρανίω, κατενέπρησας θαυμαστώς, ειδώλων τεμένη, θεόφρον Βασιλίσκε, πυρί δε ζωηφόρω, θερμαίνεις  άπαντας.