Εύρεσις Τιμίας κεφαλής του Αγίου Προφήτου, προδρόμου και βαπτιστού Ιωάννη

Όταν  αποκεφαλίσθηκε από τον  Ηρώδη, ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος,  η  τίμια  κεφαλή αυτού τοποθετήθηκε μέσα σε αγγείο από  όστρακο και κρύφθηκε στην οικία  του  Ηρώδη. Μετά από πολλά χρόνια, ο Άγιος Ιωάννης φανερώθηκε στο όνειρο δύο μοναχών, οι οποίοι είχαν αναχωρήσει για τα Ιεροσόλυμα με σκοπό να  προσκυνήσουν  τον  τάφο  του Κυρίου, αγγέλλοντας σε αυτούς, που  βρίσκεται η τίμια κεφαλή του. Και  εκείνοι, αφού την βρήκαν, την είχαν με τιμές. Από  αυτούς  την παρέλαβε κάποιος κεραμεύς και  την μετέφερε στην πόλη των Εμεσηνών.  Όταν όμως πέθανε, την κληροδότησε στην  αδελφή του. Και από τότε διαδοχικά περιήλθε σε πολλούς, για να καταλήξει  στα  χέρια  κάποιου ιερομονάχου αρειανού που ονομαζόταν Ευστάθιος και φύλαξε την τίμια κάρα σε σπήλαιο. Από εκεί μεταφέρθηκε, επί Ουάλεντος (364 – 378 μ.Χ.), στο Παντείχιον της Βιθυνίας  μέχρι  που  ο  Θεοδόσιος ο  Μέγας (379 – 395 μ.Χ.)  ανεκόμισε  αυτή  στο  Έβδομο της  Κωνσταντινουπόλεως,  όπου  ανήγειρε  μέγα  και  περικαλλέστατο  ναό.

Βέβαια περί της ευρέσεως της τιμίας κεφαλής του Προδρόμου υπάρχουν  και  άλλες αντιφατικές παραδόσεις. Κατ’ άλλη  εκδοχή  η τίμια κάρα  ευρέθηκε  στην  Έμεσα  το  έτος 458 μ.Χ., επί βασιλέως Λέοντος Α’ (457 – 474 μ.Χ.), ενώ άλλοι δέχονται ότι αυτή  ευρέθηκε το  έτος  760 μ.Χ. και  μεταφέρθηκε στο ναό  του  Αγίου  Ιωάννου  του  Προδρόμου  στην Έμεσα. Από  εκεί  μετακομίσθηκε στην Κωνσταντινούπολη, επί  βασιλείας  Μιχαὴλ Γ’ (842 – 867 μ.Χ.)  και  πατριαρχίας  Ιγνατίου.

Περί των ιερών λειψάνων του Τιμίου  Προδρόμου  βρίσκουμε  ειδήσεις  και  σε  διάφορους χρονογράφους. Ο Ζωναράς  αναφέρει ότι  το   έτος  968  μ.Χ.  ο  Νικηφόρος  Φωκάς  βρήκε στην Έδεσσα της Μεσοποταμίας «βόστρυχον του Βαπτιστού Ιωάννου αίματι  περφυμένον», που μετακόμισε στην Κωνσταντινούπολη. Πέντε δε χρόνια νωρίτερα, κόμισε στην Κωνσταντινούπολη από τη Βέροια της Συρίας, περί τον Απρίλιο του έτους 963 μ.Χ., μέρος του ιματίου του Τιμίου Προδρόμου. Σύμφωνα με άλλη μαρτυρία ο Νικηφόρος Φωκάς βρήκε στην Κρήτη «το ένδυμα του Προφήτου εκ τριχών  καμήλου  τυγχάνον και  περί  τον  τράχηλον  ημαγμένον».          
Η Σύναξη της ευρέσεως της Τιμίας Κεφαλής του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου ετελείτο στο Προφητείο του, που βρισκόταν στην τοποθεσία την ονομαζόμενη Φωρακίου.

Απολυτίκιον. Ήχος δ’. Ταχύ προκατάλαβε.
Εκ  γης ανατείλασα, η του Προδρόμου Κεφαλή,  ακτίνας  αφίησι,  της  αφθαρσίας πιστοίς των ιάσεων· άνωθεν συναθροίζει, την πληθύν των Αγγέλων, κάτωθεν συγκαλείται,  των ανθρώπων  τα  γένη,  ομόφωνον  αναπέμψαι,  δόξαν  Χριστώ  τω  Θεώ.

Κοντάκιον. Ήχος β’. Τα άνω ζητών.  
Προφήτα Θεού, και Πρόδρομε  της  χάριτος,  την  Κάραν  την  σην,  ως  ρόδον  ιερώτατον, εκ της γης ευράμενοι, τας ιάσεις πάντοτε λαμβάνομεν, και γαρ πάλιν ως πρότερον, τω κόσμω  κηρύττεις  την  μετάνοιαν.

Μεγαλυνάριον.
Ώσπερ μυροθήκη πνευματική, εκ γης ανεφάνη, σου η πάντιμος Κεφαλή, Βαπτιστά Κυρίου, και  κόσμον  κατευφραίνει,  της  ηδυπνόου  δόξης  ταις  διαδόσεσι.