Ο Άγιος Προτέριος ο Ιερομάρτυρας Αρχιεπίσκοπος Αλεξανδρείας

Ο Άγιος Προτέριος έζησε στα χρόνια των βασιλέων Μαρκιανού και Πουλχερίας. Ήταν πρεσβύτερος στην Εκκλησία της Αλεξανδρείας και έλαβε μέρος στην  Δ’ Οικουμενική  Σύνοδο, που συνήλθε το έτος 451 μ.Χ. στην Κωνσταντινούπολη, κατά τους χρόνους των βασιλέων Μαρκιανού και  Πουλχερίας.

Η Σύνοδος καταδίκασε τον μονοφυσίτη Πατριάρχη Αλεξανδρείας Διόσκουρο. Μετά την καθαίρεση του Διοσκούρου, εξελέγη  Πατριάρχης  ο Άγιος  Προτέριος (452 – 457 μ.Χ.), ο οποίος διέπρεψε στη Σύνοδο και έφραξε  τα  στόματα  των δυσσεβών αιρετικών.

Όταν ο Άγιος επέστρεψε στην Αλεξάνδρεια οι οπαδοί του Ευτυχούς και του Διοσκούρου προκαλούσαν στάσεις και ρήξεις και εμπόδιζαν να κατέρχεται το σιτάρι στην Αλεξάνδρεια μέσῳ του Πηλουσίου, με σκοπό να πεινάσουν οι κάτοικοι της Αλεξάνδρειας και να στραφούν κατά του Αγίου. Όμως ο αυτοκράτορας Μαρκιανός, κατόπιν παρακλήσεως του Αγίου, διέταξε την  διέλευση του  σιταριού  δια  της  Αλεξάνδρειας  και έτσι  σώθηκε  η  πόλη  από  την  πείνα.

Μετά  το θάνατο του Μαρκιανού οι αιρετικοί θρασύνθηκαν και κατέφυγαν σε σατανικές επινοήσεις, για να εκπληρώσουν τα ασεβή σχέδιά τους  και  να εκθρονίσουν τον  Άγιο. Επικεφαλής  αυτών  τέθηκε  ο ιερεύς  Τιμόθεος ο Αίλουρος, ο οποίος  με  μύρια τεχνάσματα  κατόρθωσε να  διεγείρει κατά του Αγίου Προτερίου τους απλοϊκούς μοναχούς της Αλεξάνδρειας, περιερχόμενος κατά τη  διάρκεια της νύχτας  τα κελιά  των μοναχών, λέγοντας ότι είναι άγγελος και  προτρέποντας αυτόύς να μην έχουν  κοινωνία  με  τον  Άγιο.

Οι μοναχοί παρασύρθηκαν και προκάλεσαν μεγάλη ταραχή με τους αιρετικούς, εκμεταλλευόμενοι την απουσία του στρατιωτικού  διοικητού της πόλεως Διονυσίου. Ο Άγιος αναγκάστηκε να φύγει, αλλά επανήλθε στην Αλεξάνδρεια και κρύφθηκε μέσα στην κολυμβήθρα ενός ναού. Οι διώκτες του τον ανακάλυψαν και  τον κατάσφαξαν με οξείς  καλάμους, το έτος 454 μ.Χ., ενώ  ανεκήρυξαν Πατριάρχη  τον  Τιμόθεο. Το ιερό  λείψανό του  το  έδεσαν  με σχοινί  και το έσυραν στους δρόμους της πόλεως. Τέλος, το παρέδωσαν στα ζώα  και  το  επίλοιπο το  κατέκαψαν. Και  ο νέος Πατριάρχης τολμούσε όλα αυτά κατά την διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας, χωρίς αυτό να τον εμποδίζει να τελεί τις Ακολουθίες των Παθών  του  Κυρίου.

Όταν πληροφορήθηκε τα γενόμενα ο διάδοχος του Μαρκιανού, αυτοκράτορας  Λέων ο Μέγας ο Θράξ († 457 – 474 μ.Χ.) διέταξε να δικασθεί  ο  Τιμόθεος ο Αίλουρος κανονικά  και  να  εξορισθεί  στη Γάγγρα. Ομοίως τιμωρήθηκαν και  όλοι εκείνοι που  έλαβαν μέρος στο φόνο του Αγίου Προτερίου. Αντί δε του καθαιρεθέντος Τιμοθέου, Πατριάρχης εξελέγη ο  Ορθόδοξος Τιμόθεος ο  Σαλοφακίολος (460 – 482 μ.Χ.). Ο Λέων επέβαλε τις αποφάσεις της Δ’ Οικουμενικής Συνόδου, εξεδίωξε  τους  μονοφυσίτες  Επισκόπους  Αλεξανδρείας  και  Αντιοχείας και διόρισε Ορθοδόξους στη θέση αυτών.    
Έτσι  έζησε και μαρτύρησε ο Άγιος Προτέριος και  η μνήμη  αυτού  ανθεί στο  βίο  των  Αγίων  της  Εκκλησίας.