Ο Άγιος Ευστάθιος Πατριάρχης Αντιοχείας

Ο  Άγιος Ευστάθιος γεννήθηκε στην πόλη Σίδη της Παμφυλίας και υπήρξε μία από τις μεγάλες και εκκλησιαστικές μορφές του 3^ου και 4^ου αιώνα μ.Χ. Άλλοι θεωρούν ότι καταγόταν από τους Φιλίππους της Μακεδονίας. Ο Μέγας Αθανάσιος χαρακτηρίζει τον Άγιο Ευστάθιο «άνδρα ομολογητήν». Τούτο σημαίνει ασφαλώς ότι υπέφερε κατά την διάρκεια  των  διωγμών, είτε  επί  Διοκλητιανού  είτε επί  Λικινίου.

Το 320 μ.Χ. εξελέγη Επίσκοπος Βέροιας της Συρίας και από εκεί μετατέθηκε το έτος 324 μ.Χ. στην Αντιόχεια. Παρευρεθείς στην Α’ Οικουμενική Σύνοδο, η οποία συνήλθε το έτος 325 μ.Χ. στη Νίκαια της Βιθυνίας, καταδίκασε τον αιρετικό  Άρειο  και  τους  οπαδούς  αυτού.

Ο Άγιος εξακολουθούσε να εργάζεται για την διάδοση, αλλά και τη στερέωση  της  Ορθοδοξίας  και  συνδεόταν  δια  στενής  φιλίας  με  τον Άγιο  Όσιο,  Επίσκοπο  Κορδούης († 27 Αυγούστου).

Όμως οι κορυφαίοι των οπαδών του Αρείου, μεταξύ  των οποίων  ήταν  ο Νικομηδείας Ευσέβιος, ο Νικαίας Θεόγνις και ο Καισαρείας Ευσέβιος, συνεκάλεσαν  Σύνοδο  στην Αντιόχεια το έτος 330 μ.Χ. και  καθαίρεσαν τον  Άγιο Ευστάθιο ως αιρετικό. Για να ενεργήσουν δε αποτελεσματικότερα ἐπλασαν  και  άλλα  σε βάρος  του  εγκλήματα, ότι τάχα  μιλούσε περιφρονητικά για την μητέρα του Μεγάλου Κωνσταντίνου, Αγία Ελένη και  ότι προσήλθε σε αθέμιτες σχέσεις με κάποια  γυναίκα  από  την  οποία  απέκτησε  και  τέκνο. Έτσι  κατόρθωσαν να  επιτύχουν την εξορία του Αγίου, κατά  μερικούς  στους Φιλίππους της Μακεδονίας, κατά άλλους δε στην Τραϊανούπολη της Θρᾴκης, όπου και κοιμήθηκε με ειρήνη το έτος 337 μ.Χ.
Η Αντιόχεια  έμεινε πιστή  στον Ορθόδοξο Επίσκοπό  της  και  το  έτος  482 μ.Χ.  ζήτησε  και  έλαβε  τα  ιερά  λείψανα  αυτού  από  την  Τραϊανούπολη.

Ἀπολυτίκιον. Ἦχος γ’. Θείας πίστεως.          
Θείας ἔμπλεως σοφίας πέλων, ὥσπερ ἥλιος, λαμπρὸς ἐκλάμπεις, ἐν τῇ Συνόδῳ τῇ Πρώτῃ Εὐστάθιε· καὶ τὸν Υἱὸν ὁμοούσιον Ὅσιε, ἀνακηρύττεις Πατρὶ καὶ τῷ Πνεύματι. Ἀλλὰ πρέσβευε, εὐστάθειαν ἀδιάπτωτον, δοθῆναι Ἱεράρχα τοῖς τιμῶσί σε.

Κοντάκιον. Ἦχος πλ. δ’. Τῇ ὑπερμάχῳ.

Ὡς ἐκκαθάρας σεαυτὸν ἐνθέοις πράξεσι

Ἀρχιερέων ἀνεδείχθης θεῖον ἄγαλμα

Θεωρίᾳ καὶ ἀμέμπτῳ ἐμπρέπων βίῳ.

Ἀλλ’ ὡς στῦλος Ἐκκλησίας καὶ ἑδραίωμα

Πειρασμῶν στερρῶς ὑπέμεινας τὴν ἔφοδον. 
Ὅθεν κράζομεν, χαίροις Πάτερ Ευστάθιε.

Μεγαλυνάριον.
Τὸν Υἱὸν ὁμότιμον τῷ Πατρὶ, Πάτερ δογματίζων, καὶ τῷ Πνεύματι συμφυῆ, τῆς ὁμολογίας, τὸν στέφανον ἐδέξω, Εὐστάθιε ποικίλαις, παλαίσας θλίψεσι.