Η Αγία Χρυσή η Παρθενομάρτυς

Γεννήθηκε  στο  χωριό  Σλάτενα (σημερινή Χρυσή) της επαρχίας Αλμωπίας  Νομού  Πέλλης. Ο  πατέρας  της  ήταν φτωχός  και  είχε τέσσερις  θυγατέρες. Η  Χρυσή  ήταν  ωραία  στο  σώμα  και  στην  ψυχή.

Κάποτε,  ενώ  βρισκόταν  μαζί  με άλλες  γυναίκες  στους  αγρούς  και μάζευε  καυσόξυλα, την  απήγαγε  κάποιος  Τούρκος  και  την  μετέφερε στο  σπίτι του. Ο  Τούρκος  προσπάθησε  με  κολακείες  να την εξισλαμίσει  και  να  την  κάνει  γυναίκα  του. Η  Χρυσή  όμως αντιστάθηκε  και  δυναμικά  απάντησε: «Εγώ  τον Χριστό  μόνο γνωρίζω για  νυμφίο μου, που  δεν  θα  αρνηθώ  και  άν  ακόμα  με  κομματιάσεις». Οι  γονείς  και  οι  συγγενείς  της  Χρυσής,  με εξαναγκασμό  των Τούρκων, την  παρακαλούσαν  να  δεχτεί  τον  μωαμεθανισμό  για  να σωθεί. Αλλά  η  μεγαλόψυχη  Χρυσή  τους   απάντησε  ότι: «πατέρα  έχω τον  Κύριό  μου  Ιησού  Χριστό, μητέρα  την Κυρία  Θεοτόκο, αδελφοὺς δε και  αδελφές έχω τους Αγίους και τις Αγίες της Εκκλησίας μας».
Μπροστά  λοιπόν  στη  σταθερότητα  της  Χρυσής, οι  Τούρκοι  απάντησαν με  φρικτά  βασανιστήρια. Τελικά  στις  13  Οκτωβρίου  1795, κατέκοψαν  το  σώμά της με μαχαίρια και έτσι πανάξια έλαβε το στεφάνι του μαρτυρίου  ἀπό  τον  Νυμφίο  Χριστό.

Απολυτίκιον. Ήχος γ’. Θείας Πίστεως.          
Σκεύος χρύσεον, της παρθενίας, και ακήρατος, νύμφη Κυρίου, εχρημάτισας Χρυσή καλλιπάρθενε· την γαρ αγνείαν αμέμπτως φυλάττουσα, υπέρ Χριστού θεοφρόνως ενήθλησας· Μάρτυς ένδοξε, ικέτευε τον Νυμφίον σου, δωρήσασθε ημίν το μέγα έλεος.

Κοντάκιον. Ήχος δ’. Επεφάνης σήμερον.    
Χρυσωθείσα Πνεύματι, Τω Παναγίῳ, την αγνείαν έφθορον, την σην ετήρησας Χριστώ, και υπέρ φύσιν ηγώνισαι, παρθενομάρτυς, Χρυσή αξιάγαστε.

Μεγαλυνάριον.
Την  Παρθενομάρτυρα  του  Χριστού, την  κεχρυσωμένην, σώματί τε και τη  ψυχή, Χρυσήν την αγίαν, αινέσωμεν βοώντες· χαίρε  νύμφη  Κυρίου, αγνή  και  πάγχρυσε.